حتما از آرامگاه بابا لقمان در سرخس بازدید کنید

سلام نو _ سرویس گردشگری: آرامگاه بابا لقمان منسوب به بابالقمان سرخسی، عارف مشهور سده چهارم است.

این آرامگاه از دیدنی های استان خراسان رضوی به شمار می‌رود و بنایی عظیم و آجری در شهرستان سرخس است. این بنای آجری در فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد.

آرامگاه بابا لقمان پس از هزار سال، هنوز ابهت و صلابت خود را حفظ کرده و در میان تل‌های خاکی بخش‌های مخروبه ملحقات بنا گردن فرازی می‌کند.

مقبره این عارف از جاهای دیدنی سرخس است و در یک کیلومتری شمال شهر قرار دارد. شباهت بسیار زیادی بین این بنا و آرامگاه سلطان سنجر سلجوقی وجود دارد.

بازدید از آرامگاه بابا لقمان

یکی از رسومی که در گذشته ها بسیار رواج داشت، ساخت آرامگاه بر روی قبر افرادی بود که از شهرت و ارزش بالایی برخوردار بودند.

با توجه به اینکه فرد از چه جایگاهی در جامعه برخوردار بود، آرامگاهی بر روی مقبره اش می ساختند.

این رسم بیشتر برای حکیمان و دانشمندان و همچنین امامزادگان رواج داشت.

یکی از این آرامگاه ها، آرامگاه بابا لقمان به شمار می رود که در شهرستان سرخس قرار گرفته است. آرامگاه بابا لقمان به سده ۸ هجری قمری بر می گردد و آرامگاه لقمان سرخسی، از حکیمان و عارفان منطقه، است.

این آرامگاه در ۳ کیلومتری شمال شهر سرخس قرار دارد و در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

لقمان سرخسی از عارفان قرن چهارم هجری است که ساکن شهر سرخس و همچنین با ابوسعید ابوالخیر هم دوره بود.

برخی می گویند مقبره بابا لقمان در قرن هشتم هجری ساخته شده است و بعضی آن را مربوط به دوران سلجوقی می دانند.

برای اینکه به این بنا برسید باید به شهرستان سرخس سفر کنید و به این شهر بروید و سپس با خودروهای نقلیه عمومی به سمت این بنا بروید.

دیدار از این بنا نیازی به شرط خاصی ندارد و می توانید بدون هیچ شرطی به این محل بروید. بهتر است در فصل بهار به این ناحیه سفر کنید تا بتوانید از زیبایی های طبیعی منطقه نیز بهره مند شوید. زمانی که برای دیدن این بنا نیاز دارید در حدود یک تا دو ساعت می شود.

شیخ لقمان، از عرفای قرن چهارم هجری قمری است.

ابوسعید ابوالخیر (۳۵۷-۴۴۰) در ایام جوانی او را در سرخس دیده و از احوال و اقوالش مطالبی نقل کرده است.

در کتاب اسرارالتوحید آمده‌ است: «لقمان سرخسی در ابتدا مجاهده بسیار داشت و معامله با احتیاط. ناگاه کشفی افتادش و عقلش برفت.

گفتند لقمان آن چه بود و این چیست؟ گفت هر چند بندگی کردم بیش می‌بایست، درماندم و گفتم الهی پادشاهان را چون بنده پیر شود آزادش می‌کنند، تو پادشاه عزیزی و در بندگی تو پیر گشتم، آزادم کن.

گفت ندایی شنیدم که گفتند ای لقمان آزادت کردیم و نشان آن این بود که عقل از تو برگیریم. پس وی از عقلای مجانین بوده است.»

و از شیخ ابوسعید ابوالخیر روایت کرده‌اند که «یک روز از پیش خواجه ابوعلی می‌آمد و به شارستان سرخس رسید، لقمان مجنون بر تلی از خاکستر نشسته بود.» ابوسعید بسیار گفتی که «لقمان آزاد کرده حق است از امر و نهی.»

معماری جالب آرامگاه بابا لقمان

این بنا پلانی مستطیل شکل دارد که ابعادش برابر با ۲۰ در ۳۰ متر و شامل دو بخش مربعی است و گرداگرد آن هیچ ساختمان دیگری وجود ندارد. البته گفته می شود که در گذشته علاوه بر آرامگاه خانقاه و مدرسه ای نیز در اطراف آن وجود داشته است.

سقف بنا گنبدی دو پوش دارد که یکی از زیبایی های این بنا به حساب می آید. همچنین نوار کمربند مانندی قسمت مدور گنبد را از ساقه و دیواره آن که بر روی قاعده چندپهلویی قرار گرفته‌است، جدا می‌کند.

بنا شامل گنبدی دو پوشه آجری با ایوانی بلند است. همچنین نوار کمربند مانندی قسمت مدور گنبد را از ساقه و دیواره آن که روی قاعده کثیرالاضلاعی قرار گرفته‌، جدا می‌کند.

در بدنه هر ضلع آن، روزنه‌ای برای روشنایی درون گنبد تعبیه شده‌ است و تزئینات گچی، گچبری و آجرکاری آن ممتاز است. تزیینات داخل بنا بسیار بوده، ولی با گذشت زمان آذین‌های کاشی فروریخته است.

درون طاق‌ها مزین به نقوش هندسی لوزی شکل (برجسته و گود) است. طول و عرض خارجی بقعه به ابعاد ۷۰×۱۷۰ و ۴۰×۲۶ متر است. ساختمان آن از دو بخش مربع شکل متصل به هم تشکیل شده‌ است.

ایوان ورودی بزرگ و مرتفعی در سمت شمال و آرامگاه که در وسط چهار ضلع داخلی آن طاق نماهایی ساخته شده‌ است. بقعه دارای دو طبقه و طبقه دوم آن غرفه‌دار است.

طرح چهارضلعی بنا در قسمت بالا به تعدادی تربنه به طرح هشت ضلعی تبدیل شده که حجم چشمگیری را در نمای خارجی آن به وجود آورده‌ است.

گنبد کم‌خیزی روی استوانه بنا شده است.

نور داخل بقعه از چهار نورگیر مستطیل شکل در بدنه هشت ضلعی تامین می‌شود و طاق نماهای داخلی بنا با آجرکاری ظریف و طرح‌های هندسی لوزی ساخته شده‌است.

کتیبه‌ای کاشی به خط ثلث عالی تا ۱۳۳۳ شمسی روی اسپرهای سه گانه سردر بر جای بوده است. بنا با آجر و ملاط گچ زنده ساخته شده و تاکنون فرسوده نشده است.