ورق سیاه چیست؟

امروزه آهن و فولاد دو عضو جدانشدنی از صنعت شناخته می شوند و کاربردهای بسیاری را به خود اختصاص می دهند. فلز آهن به عنوان یکی از ابتدایی ترین فلزات طبیعی با داشتن قابلیت سازگاری با انواع محیط ها و آلیاژها، سبب تولید فولاد و سپس محصولات مختلفی شده است. البته آهن خام از فراوری و احیا سنگ آهن تولید می شود؛ از این رو به فولاد مذاب و سپس محصولات و مقاطع فولادی تبدیل می گردد. یکی از اصلی ترین محصولات تخت فولادی با نام ورق سیاه شناخته شده که تحت فرآیند نورد گرم به دست می آید. ماده اولیه ورق سیاه، اسلب فولادی است که از برشکاری شمش به وجود می آید.

شمش فولادی نیز پس از انجام فرآیند ریخته گری بر روی فولاد مذاب تولید شده و جالب است بدانید آنالیز شیمیایی ورق سیاه مد نظر به همراه عرض ورق بر روی آن اعمال می گردد. ورق سیاه تحت دمای بسیار بالا و فرآیند نورد گرم تولید شده و از این رو ورق گرم نیز نامیده می شود. سطح ورق گرم نیز به علت دمای بسیار زیاد کدر، زبر و رنگی مات می باشد.

از سوی دیگر به علت این که به صورت مستقیم از شمش و سنگ آهن به دست می آید، به عنوان ورق آهن نیز در بازار معرفی می گردد. در بین انواع ورق های فولادی، محصولات گرم از تنوع ابعادی بسیار زیادی به همراه گریدهای مختلف برخوردار می باشند. از سایر مشخصات این فلزات نیز می توان به یکپارچگی ساختاری، استحکام کششی مناسب، مقاومت در برابر حرارت، آب دریا، خستگی، فشار، ضربه، انعطاف پذیری متناسب، سازگاری با انواع محیط ها و مقاومت در برابر خوردگی اشاره داشت. با این حال بهتر است بدانید درصد وجود هر کدام از این خواص بسته به گرید ورق سیاه متغیر بوده و تعیین کننده کاربرد نهایی محصول نیز می باشد.

فرآیند تولید ورق های سیاه

همان طور که اشاره شد، ورق سیاه از طریق انجام فرآیند نورد گرم بر روی اسلب فولادی تولید می شود. اسلب فولادی نیز با آنالیز شیمیایی مشخص بسته به گرید نهایی ورق های سیاه وارد خط نورد می شود. این اسلب دارای ضخامتی در حدود 200 تا 300 میلی متر می باشد؛ از این رو پیش از کاهش ضخامت و تبدیل آن به شیت، از کوره های پیش گرم عبور می کند.

این کوره ها پس از 200 دقیقه سبب می شوند تا دمای اسلب یا تختال به 1200 درجه سانتی گراد برسد، اما از سوی دیگر دمای این مرحله و فرآیند ریخته گری در قبل باعث ایجاد پوسته های اکسیدی بر روی سطح این قطعات گردیده است. از این رو پس از این واحد، تختال ها در واحد پوسته شکن عمودی تحت فشار آب زیاد قرار گرفته تا سطح آن ها از پوسته ها زدوده گردد.

در واحد بعدی نوبت به کاهش ضخامت قطعات تختال به وسیله غلطک های نورد گرم می باشد. این غلطک ها با حرکت مداوم به صورت رفت و برگشتی بر روی تختال ها سبب کاهش ضخامت و افزایش طول آن ها می شوند. این فرآیند تحت دو یا چند مرحله صورت گرفته تا در نهایت ورق سیاه با ضخامت مناسب به دست آید.

در بخش بعدی تست ها و آزمایش های مختلف برای صافی سطح، خواص ورق سیاه، کنترل ضخامت و ... انجام شده و ورق ها همزمان توسط بسترهای خنک کننده واحد کولینگ تا 500 درجه سانتی گراد کاهش دما می یابند. در نهایت بسته به تولید کارخانه، شیت های سیاه به صورت رول یا شیت فابریک در آمده تا پس از بسته بندی و لیبل گذاری به انبار کارخانه و سپس مشتریان ارسال شوند. لازم به ذکر است معمولاً ورق سیاه تا ضخامت 15 میلی متر به صورت رول تولید شده و ضخامت های 15 میلی متر به بالا به شکل شیت های فابریک عرضه می گردند.

عوامل مؤثر بر قیمت ورق سیاه

ابتدا باید گفت قیمت ورق سیاه به علت تولید از سنگ آهن و ابتدایی ترین فلز تخت فولادی نسبت به سایر ورق های فولادی مقرون به صرفه می باشد، اما بهتر است بدانید یک سری عوامل همواره بر نرخ محصولات فولادی اثرگذار هستند که از جمله مهم ترین آن ها می توان به نرخ شمش فولادی وارداتی و صادراتی اشاره کرد که بر اساس قیمت دلار جهانی روزانه اعلام می گردد. بازار دلار نیز در چند وقت اخیر با نوسانات زیادی همراه بوده است؛ از این رو نوسانات در نرخ شمش ها اثرگذار بوده و سپس قیمت خرید ورق سیاه (https://www.ahaninfo.ir/products/%D9%88%D8%B1%D9%82-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87 )را تحت تأثیر قرار داده است. در این مورد باید بدانید کارخانجات تولیدکننده ورق سیاه هر کدام کیفیت سطح متفاوتی از این فلزات را به همراه گریدهای مختلف عرضه می کنند؛ به همین علت بنا بر کاربرد مد نظر مشتریان، گریدهای متفاوتی از ورق سیاه به آن ها توسط مراکز فروش با تجربه پیشنهاد می شود.

یکی دیگر از مواردی که سبب افزایش یا کاهش نرخ ورق های گرم در بازار می شود، مربوط به بازار آزاد آهن آلات و بورس است. زمانی که میزان تقاضا توسط مشتریان برای گرید خاصی از ورق سیاه در هر کدام از این بازارها افزایش یابد، طبیعتاً ممکن است با کمبود موجودی و سپس افزایش قیمت ها رو به رو شویم. در صورتی که اگر برعکس آن اتفاق بیفتد و تقاضا برای گرید خاصی از فلزات گرم کمتر شود، عرضه های کارخانجات و مراکز فروش با رکود رو به رو شده و ممکن است این موضوع سبب کاهش قیمت ها نیز شود. با این حال اگر در زمان خرید ورق آهن از یک مرکز فروش معتبر مشورت بگیرید، می توانید ورق سیاه را با مناسب ترین کیفیت، قیمت و تحویل در سریع ترین زمان خریداری نمایید.

مشخصات ورق سیاه از دید فنی

همان طور که در ابتدای مطلب بیان کردیم، ورق سیاه بسته به ضخامتی که دارد، به دو صورت توسط کارخانجات عرضه می شود. این فلزات به داشتن بازه ضخامتی متنوع شهرت یافته اند؛ از این رو برای بررسی مشخصات ورق سیاه از دید فنی ابتدا باید به تولید این محصول در بازه ضخامتی 2/1 تا 100 میلی متر اشاره کرد. تقسیم بندی این ضخامت ها سبب شده تا ورق سیاه در کارخانجات به صورت نازک بار (ضخامت 2/1 تا 15 میلی متر) و ضخیم بار (15 تا 100 میلی متر) تولید شود؛ از این رو عرضه آن ها نیز به دو شکل رول یا کلاف و شیت های فابریک و برش خورده می باشد.

منظور از شیت های برش خورده، ورق های سیاهی هستند که توسط دستگاه های برشکاری واحدهای متخصص خارج از کارخانه تولیدکننده به صورت شیت هایی با ابعاد مشخص برشکاری شده و سپس به فروش می رسند. عرض محصولات گرم نیز از 600 تا 2000 میلی متر متغیر می باشد. همچنین طول آن ها اگر به صورت رول باشند بدون محدودیت و اگر به شکل شیت باشند، از 1 تا 12 متر قابل تغییر است.

دیگر مشخصات ورق سیاه مربوط به گریدهای مختلف این فلزات می باشد که از طریق تغییر در ترکیبات شیمیایی آن ها در اسلب اولیه تولید می شوند. اصلی ترین دسته بندی این فلزات از نظر کیفیت شامل ورق های سیاه معمولی، صنعتی و آلیاژی (آتش خوار، دریایی و ...) می باشد که هر کدام با داشتن درصد مختلفی از عناصر آلیاژی مانند کربن، سیلیسیم، گوگرد و ... خواص متنوع و در نتیجه کاربردهای خاصی را به خود اختصاص می دهند. با این حال اصلی ترین گریدهای محصولات گرم با نام های st37 و st52 شناخته می شوند.