دوره بلوغ یکی از سخت ترین و پیچیده ترین دوره زندگی هر فردی ست و در حقیقت دوران تکاملی و زندگی انسان می باشد که مستلزم توجه بسیاری است.
علت سخت و پیچیده بودن دوره بلوغ انسان به این خاطر است که انسان از دوره ای که کودکی نام دارد خارج شده و وارد دنیایی می شود که خبری از خیال و رفتارهای کودکانه و ساده انگاری نیست و واقعیت ها پُر رنگ تر شده و توانمند تر و قدرتمند تر شده و دنیای جدیدی را تجربه می کند.
فرد در دوران بلوغ وارد مرحله ای می شود که توانمند شده و می تواند با انتخاب خود در جامعه تأثیر بسزایی بگذارد به طوری که می تواند برای جامعه مفید بوده و افتخار آفرین شود و یا آن طور که باید از استعدادهای خود استفاده نکرده و موفق نشود.
بلوغ به دلیل این که فرد نه کودک است و نه هنوز به تکامل رسیده مشکلات فراوانی را به دنبال دارد زیرا بین دو مرحله ی کودکی و بزرگسالی قرار گرفته است.
نوجوانان در مرحله بلوغ یک حالت روحی مبهم و پیچیده ای را سپری می کنند.
رفتار و برخوردهای افراد در این دوران بسیار مهم است و گاهی این موضوع باعث سردرگمی بیشتر آن ها خواهد شد زیرا با وجود این که تا حد نسبی تکامل یافته اند اما با این جمله ی « تو هنوز بچه ای» روبرو می شوند.
این در حالی ست که نوجوانان در شرایط و موقعیت دیگری با این جمله ی « تو دیگر بچه نیستی این چه رفتاری است؟» روبرو می شوند که باعث آزار آن ها می شود.
در این شرایط نه تنها نوجوان بلکه خانواده، معلمان و اطرافیان باید تمامی تغییرات موجود در دوره بلوغ را شناخته و با استفاده از برنامه ریزی و پرورش استعدادها او را در مسیر مثبت برای رسیدن به اهداف مهمش کمک کنند.
تعریف بلوغ
یکی از تعاریف بلوغ به مجموعه تغییرات رشدی جسمانی که شخص را شبیه یک فرد بالغ می کند و قدرت بچه دار شدن به وی می دهد، بلوغ( (Pubertyگفته می شود.
بلوغ دارای دو جنبه است که یکی جسمانی و دیگری عقلانی می باشد.
تکامل عقلانی و فکری مرز معین و خاصی به همراه ندارد و در حقیقت پایان ناپذیر است و به طور مداوم در حال تکامل می‌باشد اما نمی توان تعریف دقیقی در این خصوص ارائه داد.
در حقیقت گفته شده است هنگامی که فرد بتواند واقعیت را بشناسد و تفاوت آن با رویا را متوجه شده و نتیجه گیری صحیح و تصمیم گیری منطقی کند می توان به این نتیجه رسید که او به بلوغ فکری دست یافته است.
نکته شایان ذکر در مورد دو بلوغ فکری و عقلانی و جسمانی این است که بلوغ فکری و عقلانی دیرتر از بلوغ جسمانی به دست می آید اما امکان تقدم آن در برخی از افراد وجود دارد.
بلوغ جنسی، بلوغ جسمی، بلوغ شرعی، بلوغی عرفی، بلوغ روانی و بلوغ شناختی از جمله بلوغ هایی هستند که دارای معانی خاص خود می باشند.
دوره نوجوانی Adolescence دوره ای است که از زمان بلوغ شروع شده و تا زمان تکامل ادامه پیدا می کند که این زمان در دختران و پسران متفاوت از یکدیگر است به طوری که این مرحله در دختران از سن ۹-۱۹سالگی و در پسران از سن ۱۳-۱۹سالگی به وجود می آید که اروپایی ها به آن Teenager یعنی عدد ۱۳-۱۹سالگی می گویند.
پس از سن ۱۹سالگی، دوره جوانی آغاز می شود که طبق تئوری روانی-اجتماعی « اریکسون»Eriksonروانشناس آلمانی، مرحله ی پنجم از هشت مرحله ی رشد شخصیت و تکامل انسان به « دوره ی وفاداری و دوستی» معروف و مشهور است که مربوط به دوره ی نوجوانی می باشد.
