به گزارش سلام نو، کتیبه میخی اورارتوئی (۷۵۳ - ۷۳۵ پیش از میلاد) در سه کیلومتری روستای سیغندل در ورزقان و بر دامنه کوه زاغی بر سینه سنگی یکپارچه و مرتفع منقوش است.
سمت جنوبی سنگ مزبور که به شکل هرم ناقص است، را به صورت مستطیلی صاف و صیقلی نموده و فرمان ساردوی پسر آرگیشتی پادشاه اورارتوئی را در ده سطر به خط میخی بر آن نقش کرده اند.
این کتیبه به شماره ۷۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
سیغندل یکی از روستاهای استان آذربایجان‌شرقی است که در دهستان ازومدل جنوبی بخش مرکزی شهرستان ورزقان واقع شدهاست. این روستا در ۵ کیلومتری شهرستان ورزقان ودر مسیر جاده ورزقان-اهر قرار دارد و کتیبه میخی اورارتوئی در ۳ کیلومتری این روستا و بر دامنه کوه زاغی بر سینه سنگی یکپارچه و مرتفع منقور است.
اورارتو نام حکومت مقتدری بوده که در مرکز فلات آناتولی و کناره دریاچه ی وان از اتحاد طوایف مختلف ایجاد شده بود و بعدها در اثر حملات و کشورگشاییها قلمرو آنها تا کناره های دریای خزر کشیده شد.
این سنگ نبشته که مشتمل بر ده سطر است، توسط محمد جواد مشکور کشف شد و در سال ۱۳۳۰ شمسی آن را به جهانیان شناساند. همین کتیبه را بعدها دانشمند اورارتوشناس گرجی به نام ملیکشویلی از روی عکس آن خواند و نتیجه پژوهش خود را در این باره در سال ۱۹۶۰ انتشار داد.
سنگ نبشته سیغندل به ساردوی دوم (۳۳-۷۵۰ ق.م) پسر آرگیشتی اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحیه کوهستانی پولو آدری و گشودن ۲۱ دژ و تصرف ۴۵ یا ۴۴ شهر در یک روز، سخن می‌رود.
ملیکشویلی حدس زده است که پولو آدری محل زندگی یک طایفه کوه‌نشین در شمال آذربایجان ایران بوده و کتیبه به حوادث سال‌های ۴۵-۷۴۷ قبل از میلاد مربوط می‌شود.
ترجمه و تفسیر کتیبه سیغندل:
۱ - ارابه جنگی خدای خالدی به راه افتاد
۲ - آن به کادیا اونی پادشاه پولو آدی حمله کرد
۳ - ناحیه ای کوهستانی است به یاری خالدی توانا
۴ - در ارابه جنگی نیرو مند خالدی این لشکر کشی
۵ - ساردوری پسر آرگیشتی صورت گرفت
۶ - ساردوری گوید من ۲۱ قلعه را گرفتم
۷ - من در یک روز ۴۵ (یا ۴۴) شهر را تصرف کردم ، لیب لی اونی
۸ - شهر پادشاه و شهر مستحکم را در جنگ گرفتم
۹ - ساردوری پادشاه مقتدر شاه بزرگ
۱۰- شاه کشور شاه مملکت بیا اونی و فرمانروای شهر توشپا
در سطر اول از کتیبه، سخن از خالدی است. خالدی یکی از خداوندان اورارتویی بوده و در معابد بزرگ در صدر خدایان اورارتوی قرار داشت. وی خدای جنگ بوده که در مقایسه با سایر مجسمه ها و کتیبه های کشف شده ا ز اورارتوییان به «شکل انسان که گاهی با ریش و گاهی بدون ریش و ایستاده بر روی یک شیر، نشان داده شدهاست.» آنها برای جنگ از خالدی اجازه میگرفتند و آنچه در سطر سوم می خوانیم نشان می دهد اورارتوییان معتقد بوده اند که پیروزی در جنگ حاصل توانایی خالدی است.
در سطر دوم از شخصی به نام کادیااونی نام می برد که پادشاه منطقه پولودآدی بوده است و می نویسد، خالدی به راه افتاد و به آنجا حمله کرد.
در سطر سوم به توصیف ناحیه ی پولوآدی میپردازد و میگوید منطقه ای کوهستانی است و شاید اورارتوییها به منطقه قره داغ پولوآدی میگفتند.
در سطر چهارم منظوراز ارابه شاید مجموع لشکرکشی هایی باشد که معتقد بوده اند از طرف خالدی انجام میشده و از قدرت زیاد آن یاد شده است و در سطر پنجم از ساردوری پسر آرگیشتی به عنوان فرمانده یاد میکند.
سطر ششم از قول ساردوری به تصرف ۲۱ قلعه در منطقه اشاره کرده و در ادامه ودر سطر هفتم از ۴۵ شهر یاد می کند که در عرض یک روز آنها را متصرف شده است و از لیب لی اونی به عنوان یکی از شهرهای مهم و محکم یاد می کند که در سطر بعدی از تصرف آن سخن به میان آورده است. سپس به تعریف و تمجید از خود به عنوان شاه مقتدر و شاه کشورهای فتح شده می پردازد .
اوراتوئی ها خود را ( بیاای نی ) می گفتند و پایتخت آنها شهر توشپا بوده است.
اینکه اورارتوییان چهل و چهار شهر و بیست ویک قلعه را فتح کرده اند نشان میدهد که در منطقه ورزقان و منطقه منتهی به سیغندل شهرهای زیادی بوده است و شاید قلعه های کاسین، زرآوا، وتپه های نقاره داشی سکی اوستی، مازار دالی سی و روستاهای لَه لَلّو، کیقال و غیره از یادگارهای آن دوران باشد. آنچه در کتیبه سیغندل میخوانیم و به نتیجه میرسیم این است که منطقه ورزقان و قره داغ در آن زمان از شکوه و عظمت و رونق بسیاری برخوردار بوده است.
قلعه‌های اطراف کتیبه:
ملیکیشولی دانشمند و اورارتوشناس گرجی که این کتیبه را ترجمه کرده است از وجود قلعه های مختلفی در اطراف آن خبر داده و نیز وجود طایفه ی کوه نشین در این منطقه را محتمل میداند.
هیأت باستان شناس آلمانی در سال ۱۹۶۷ و ۱۹۷۱ در اطراف سیغندل به پژو هشهایی مقدماتی دست زده اند و از وجود دو قلعه در این محل خبر داده اند که یکی به دوران پیش از تاریخ که به دست ساردوری دوم تسخیر شده است و دیگری متعلق به اورارتوییهاست و «این قلعه به دست ساردوری دوم در جوار قلعه ی قدیمی ساخته شده است و قلعه مذکور در سیغندل از جمله بزرگترین استحکامات در ایران است.»
در روزگاران قدیم در بالای کتیبه سنگی قلعه ارمنی نشین [در حوالی کتیبه ی سیغندل] وجود داشته که مردم کارهای آهنگری خود را به آنها مراجعه میکردند.» این مورد را سالمندان سیغندل نیز تصدیق میکنند و نیز به دلیل آشنایی ارامنه و اوراتوییها به فن آهنگری وجود ارمنی نشینان در این قلعه بعید به نظر نمی رسد (بخصوص که در زمانهایی ارمنی ها بر آذربایجان مسلط بوده اند.) محمد جواد مشکور کاشف کتیبه سیغندل، اورارتوییان را از تمدن های دنیای قدیم میشمارد.
منبع: تریپ یار
نظر شما