دکتر فاطمه کبیرنتاج، جامعه شناس و قائم مقام دبیرکل حزب ایران قوی در یادداشتی نوشت: پدیده ای به نام وندالیسم به طور کلی به هرگونه تخریب ارادی اموال عمومی، سازمان شهری، تاسیسات اجتماعی و آثار هنری اطلاق می شود که به صورت فردی یا گروهی و هدفدار و غیرهدفدار انجام می‌شود و از اختلالات رفتاری و تربیتی، عقده‌های اجتماعی، نارضایتی طبقاتی و ...سرچشمه می گیرد. وجه مشترک همه تعاریف وندالیسم در کارکرد منفی این پدیده و مذموم بودن آن در همه فرهنگ‌هاست و این نکوهیده بودن به حدی می‌رسد که برخی صاحب‌نظران، وندال‌ها را دشمنان آشکار جامعه و عمل آنها را نهایت گستاخی در رفتارها و تفکرات دانسته‌اند و کشورها نیز سعی کرده اند با وضع قوانینی بازدارنده با این پدیده ناهنجار مقابله کنند.مقایسه تطبیقی قوانین موجود نشان می دهد از آنجا که خصوصیت افراد وندال یا ناهنجاری های اجتماعی در هر کشوری متفاوت است وضع قوانین در این زمینه نیز با توجه به مناسبات و شرایط خاص کشورها نیز تا حدودی متفاوت است.
در خصوص وندالیسم باید ابتدا اشاره کرد که تخریب اموال و فضاهای عمومی به ویژه در جوامع شهری، از پدیده هایی است که نه تنها خسارت های ناشی از آن، مدیریت های شهری را گرفتار مشکل و تنگنای نگهداری از مبلمان و تجهیزات عمومی می کند، شهروندان را نیز از داشتن امکانات و تجهیزات مورد نیازشان محروم و بی بهره می سازد با این نکته که این هزینه ها به طور عمده توسط مردم همان جامعه هم پرداخت می شود،. البته این پدیده، تنها به کشور ما محدود نمی شود و در بیشتر شهرهای کشورهای جهان حتی کشورهای پیشرفته مانند آلمان، فرانسه، ایالات متحده امریکا و... زوایای مختلف آن را می توان مشاهده کرد. به همین دلیل نیز این پدیده، با عنوان جهانی «وندالیسم» معرفی و تبیین می شود و از ناهنجاری های اجتماعی در جوامع شهری محسوب می شود به همین دلایل کشورهای مختلف جامعه بین الملل با وضع قوانین و مقرراتی کوشیده اند تا با جرم انگاری این پدیده به مقابله با آن پردازند.
گفته می شود ریشه این واژه، از عنوان قوم «وندال» گرفته شده است. این قوم در قرن پنجم میلادی از ژرمن هایی بودند که در آفریقا شکل گرفتند. آنها در اواسط همان قرن به سرزمین ایتالیا یورش بردند و موجب سرنگونی و فروپاشی امپراتوری بزرگ روم غربی شدند. در کتاب های تاریخی آمده است که سرکوب و چپاول پایتخت امپراتوری روم توسط «وندال» های ژرمن دو هفته به درازا کشید. آنها ضمن چپاول شهر، تمامی فضاهای شهری را ویران و تندیس های با ارزش را خردکردند، کتاب ها را سوزاندند و ساختمان ها را به آتش کشیدند. «وندال» ها به هر سرزمین و شهر دیگری نیز که یورش می بردند، اموال ساکنانش را به چپاول می بردند و اشیا و آثار غیرقابل حمل را نابود می کردند به طور کلی در اغلب تعاریف ارایه شده در باب مفهوم وندالیسم در مباحث انحرافات و آسیب های اجتماعی، محققین و صاحب نظران از آن به عنوان رفتار معطوف به تخریب و خرابکاری اموال، تأسیسات و متعلقات عمومی نام برده اند. اما تفاوتی میان وندالهای کهن و وندالهای مدرن وجود دارد . «وندال های کهن »، در هجوم های وحشیانه خود، چیزی را ویران می کردند که خود نساخته بودند، اما «وندان های مدرن »، چیزی را نابود می سازند که از آن جامعه خودشان است. از این منظر وندالیسم مدرن از اختلالات رفتاری و تربیتی، عقده‌های اجتماعی، نارضایتی طبقاتی و ... ناشی می‌شود.
جامعه شناسان این واژه را جهت اشاره به دردها و بیماریهای اجتماعی به عاریت گرفته اند لذا هر نوع انحراف از نرم اجتماعی و هر اختلال در کارکرد نظام اجتماعی را به گونه ای به مبحث آسیب شناسی اجتماعی ربط داده و مباحث مربوط به انحرافات، نابهنجاریها، اختلالات رفتاری، بزهکاریها و بطور عام مسایل و مشکلات اجتماعی را تحت مبحث کلی تری بنام دردشناسی یا آسیب شناسی اجتماعی مطرح می کنند.
از این نظر، می توان وندالیسم را بمثابه یک آسیب یا درد اجتماعی تلقی کرده و آن را همچون سایر انحرافات اجتماعی ناشی از ناسازگاریهای حاکم بر روابط فرد و جامعه، تضعیف و فروپاشی آتوریته اخلاقی در تنظیم روابط بین افراد، تزلزل نهادهای جامعه در انتقال ارزش های اجتماعی، سلطه شرایط آنومیک بر جامعه و واکنش و عکس العمل خصمانه و خشن برخی افراد به تحمیلات و شرایط نامطبوع، نامطلوب و غیرعادلانه بیرونی دانست . وندالیسم و سایر اشکال کژرفتاری معلول دگرگونی ساختی در جامعه دانسته می شود . کشاکش میان اخلاق، رسوم، ارزش ها و منافع گروه های اجتماعی زمینه را برای پیدایی انواع صور بزهکاری، کژرفتاری و یا آسیب اجتماعی فراهم می سازد. زمانی که یک نظام اخلاقی مورد تغییر و یا تهدید قرار گیرد، افرادی که نظام اخلاقی موجود حافظ منافع آنهاست در ممانعت از تضعیف و یا تغییر آن کوشا و در مقابل گروه دیگری خواستار دگرگونی و فروپاشی آن می گردند. نتیجتاً بین دو گروه اجتماعی متعارض و متضاد برخورد و ستیزه درمی گیرد و زمینه مساعدی برای پیدایش آسیب های اجتماعی خاصی فراهم می شود.
نظر شما