ناگفته‌هایی درباره ایدز و اچ آی وی

امین احراری*: اچ آی وی یک بیماری عفونی است که اغلب مردم آن را با نام ایدز می شناسند در حالی که ایدز تنها مرحله انتهایی از بیماری اچ آی وی است که اگر فرد به موقع و صحیح تحت مراقبت و درمان قرار گیرد ممکن است تا آخر عمر اتفاق نیفتد.

عامل ایجاد بیماری اچ آی وی نیز یک نوع ویروس به نام HIV ( ویروس نقص ایمنی انسان ) است . سلول زنده ای که ویروس اچ آی وی در آن زنده می ماند ، گلبول سفید است .گلبول های سفید در خون و ترشحات بدن وجود دارند و خارج از بدن در مدت کوتاهی از بین می روند. بتابراین ویروس اچ آی وی نیز در خارج از بدن در مدت کوتاهی از بین می رود . حرارت ، الکل و مواد ضدعفونی کننده مانند وابتکس به راحتی می توانند باعث از بین رفتن ویروس شوند.

ویروس اچ آی وی از راهی وارد بدن می شود که بتواند به گلبول سفید دسترسی داشته باشد . گلبول سفید هم فقط در خون و ترشحات جنسی وجد دارد پس در نتیجه راه انتقال ویروس اچ آی وی یکی از این سه راه است : ۱ . تزریق خون و فراورده های خونی ۲ . تماس جنسی . ۳ . از طریق مادر آلوده به کودک

پس نتیجه می گیریم ویروس اچ آی وی نسبت به سایر عفونت ها به راحتی انتقال نمی یابد و در روابط معمول بین انسان ها منتقل نمی شود . عطسه ، سرفه ، روبوسی ، بغل کردن ، استفاده از سرویس بهداشتی مشترک ، استخر ، استفاده از لوازم غذاخوری مشترک ، معاشرت ها و روابط اجتماعی و کاری از راه های انتقال بیماری نیستند.

اولین مورد اچ آی وی در سال ۱۹۸۱ در آمریکا گزارش شد و در سال ۱۹۸۳ ویروس اچ آی وی از فرد مبتلا به ایدز جدا شد . ویروس اچ.آی.وی از سال ۱۳۶۳ و از طریق خون های آلوده وارد کشور شد و موج اول این بیماری را رقم زد. از آن زمان تاکنون این بیماری موج دوم خود را که عمدتا از طریق سرنگ‌های آلوده و در بین افراد معتاد بود را پشت سر گذاشته است و در حال حاضر در موج سوم خود قرار دارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده، بیشترین راه انتقال این بیماری در موج سوم، روابط جنسی به خصوص در بین جوانان و نیروی فعال جامعه در حال گسترش است . متاسفانه در این حوزه هیچ آمار شفاف و روشنی در دسترس نیست و همین موضوع امر برنامه ریزی برای پیشگیری و مبارزه با بیماری را دشوار می کند . در تمام این سال ها نهادهای مردمی و دولتی متعددی در راستای پیشگیری و کنترل این بیماری تلاش کرده‌اند و برنامه های بسیاری اجرا شده و منابع مالی و انسانی فراوانی در این حوزه صرف شده است. با این حال وضعیت آماری و شیوع این ویروس در کشور ما، از شرایط استاندارد جهانی فاصله دارد و هنوز به نقطه مطلوبی نرسیده‌ایم.

متاسفانه به دلیل بحران های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی موچود در جامعه و همچنین پاندمی کووید ۱۹ بیماری اچ آی وی مورد غفلت و فراموشی قرار گرفته و به حاشیه رانده شده است که این به معنی کم شدن و توقف شیوع بیماری نیست و اتفاقا اچ آی وی به مانند آتش زیر خاکستر از این غفلت استفاده کرده و باعث بروز بحران ها و مشکلات بسیار بیشتری می شود .

اچ آی وی / ایدز مخصوص گروه خاصی نیست و در هر سنی و در هر قشری از جامعه امکان بروز وجود دارد . متاسفانه به دلیل اشتباه رسانه ای که در ابتدای بروز بیماری وجود داشت و رسانه ها به اشتباه بروز بیماری را فقط به قشر خاصی نسبت دادند ، قضاوت های بیجا باعث رنجش بیماران شد . انگ زدن و رفتارهای تبعیض آمیز باعث آزار بیماران میتلا به اچ آی وی می شود . اخراج از کار و محرومیت از موقعیت های شغلی و امکانات اجتماعی ، بدرفتاری با فرزندان بیماران در محیط های درمانی ، آموزشی و اجتماعی ، خودداری از پذیرش و یا پذیرش با رفتارهای بسیار نامناسب در مراکز بهداشتی درمانی ، مطب های دندانپزشکی ، انجام ندادن اعمال چراحی بیماران در بیمارستان ها از جمله موارد بسیار دردناکی هستند که بیماران مبتلا به اچ آی وی هر روزه با آن درگیر هستند این رفتارهای تبعیض آمیز باعث بالارفتن میزان اضطراب و افسردگی در بیماران می شود و در مواردی باعث می شود که بیماران از افشای بیماری خود پرهیز کنند که خود باعث بروز مشکلات به مراتب سخت تری می شود . اینگونه رفتارها و قضاوت ها به ویژه از سوی پرسنل بهداشت و درمان سوال برانگیز است و جای تعجب و شگفتی دارد و نشان دهنده نگرش و باورهای اشتباه نسبت به بیماری حتی در بین فعالان عرصه سلامت مردم است . این موضوع نشان می دهد تلاش بسیار بیشتری در امر آموزش در زمینه تغییر نگرش ها و باورهای غلط در خصوص اچ ای وی باید صورت گیرد .

تنها راه تشخیص بیماری اچ آی وی آزمایش خون است . تمامی افرادی که در معرض اچ آی وی هستند باید تست تشخیص اچ آی وی را انجام دهند . در حقیقت تمام افراد جامعه به دلیل دارا بودن راه انتقال بیماری که همان خون هست در معرض ابتلای بیماری هستند . آزمایش تشخیص اچ آی وی به صورت سریع در کمتر از ۲۰ دقیقه بدون درد و رنجی به صورت گرفتن یک قطره خون از سر انگشت افراد انجام می شود . درمان بیماران ، انجام تسـت های تشـخیصی، مراقبت های جانبـی و مشـاوره کامـل به افـراد اچ آی وی مثبـت در مراکز مشـاوره بیماری هـای رفتاری کـه در همـه مناطـق ایـران موجود اسـت ، ارایـه مـی گردد. در مراکز مشاوره بیماری های رفتاری آزمایش، مشاوره و درمان اچ آی وی به صورت کاملا رایگان و محرمانه بدون نیاز به گفتن اسم و مشخصات و یا کارت شناسایی و دفترچه بیمه انجام می شود . آدرس تمامی مراکز مشاوره بیماری های رفتاری کشور در سایت www.HIV-STI.ir موجود است.

اچ آی وی درمان قطعی ندارد ولی با پیشرفت های چشمگیر علم در این حوزه در بیماران مبتلا به اچ آی وی با تشخیص زود هنگام و مصرف مستمر داروهای جدید، تعداد ویروس اچ آی وی در بدنشان نزدیک به صفر شده و دیگر نگران انتقال بیماری نخواهند بود و می توانند ازدواج کنند و بچه دار شوند . پس باید با تغییر نگرش و اصلاح باورهای غلط حاکم بر جامعه در خصوص بیماری اچ آی وی باعث شد افراد در معرض خطر بدون ترس و واهمه و در کمترین زمان ممکن تست بدهند و در صورت مثبت شدن و تایید توسط آزمایشات قطعی ، درمان موثر را شروع کنند و به شرط مصرف مرتب دارو و ارتباط با مراکز مشاوره بیماری های رفتاری مانند یک شخص عادی ازدواج کنند ، بچه دار شوند و به مرگ طبیعی فوت کنند .

راه پیشگیری از بروز بیماری اچ آی وی پرهیز ار رابطه جنسی محافظت نشده و توصیه به استفاده از کاندوم در روابط جنسی است . این در حالی است که متاسفانه در طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده شاهد هستیم که بر اساس ماده ۵۱ این طرح «هر گونه توزیع رایگان یا یارانه ای اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری و کار گذاشتن اقلام پیشگیری و تشویق به استفاده از آنها در مراکز بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی ممنوع می باشد». این در حالی است که با توجه به گسترش موج سوم این بیماری از طریق روابط جنسی، راهکار استفاده از کاندوم به عنوان مهم‌ترین عامل پیش‌گیری و کنترل رشد فزاینده اچ آی وی ضرورتی انکارپذیر است. به این ترتیب باید گفت با قانونی مواجهیم که بسیاری از تلاش‌های متخصصان و دلسوزانی که برای کنترل و کاهش شیوع اچ ‌آی وی کوشیده‌اند را بی‌اثر خواهد کرد. این چشم‌انداز نگران‌کننده‌ای است که بدون شک اثرات سوء و جبران ناپذیری بر سلامت جنسی جوانان به دنبال خواهد داشت .

لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر و کامل تر در مورد اچ آی وی به پیچ اینستاگرام به آدرس hiv.birjand مراجعه کنید.

*کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت فعال حوزه اچ‌آی‌وی (ایدز)