به گزارش سلام نو، منطقه حفاظت‌شده حرا و تالاب بین‌المللی خور خوران مجموعه جنگلهای درختان سرسبز ساحلی مانگرو یا حرا است که در حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندر خمیر در استان هرمزگان قرار دارد و با آبراهه‌ها، با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی‌اش از منابع توریستی و دیدنی استان هرمزگان میباشد.
این جنگلها معمولاً تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند. و مجموعه حرای شمال غربی قشم بدلیل اهمیت بین‌المللی بعنوان ذخیره گاه زیست کره حرا شناخته می‌شود. این منطقه حفاظت شده که یکی از جنگلهای پنجگانه استان هرمزگان در شمال غرب جزیره قشم با وسعت ۸۵۶۸۶ هکتار همچنین یکی از ۱۱ ذخیره‌گاه زیستکره در ایران است.
حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می روید و نهال تولید می کند. سپس از درخت جدا می شود و داخل مرداب می افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است.
این درختچه در سواحل و مرداب های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران دیده می شود. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط، تول گفته می شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می نامند.
حرا (هرمزگان) در ۲۵ شهریور ۱۳۶۱ تحت حفاظت قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده جنگلهای حرا در موقعیت جغرافیایی N۲۶۴۲ E۵۵۴۰ در استان هرمزگان واقع است. گونهٔ جنگلی حرا (مانگرو) از ویژگی‌های اکوسیستم سواحل جنوبی ایران است که به طور پراکنده، از تنگهٔ هرمز به سمت شرق و اقیانوس هند، در سواحل عمان، پدید آمده‌اند. این جنگلها در سواحل خلیج‌فارس، در اطراف بندر لافت، شمال جزیرهٔ قشم، بندر خمیر و در کانون‌های متراکم دیده میشوند. ابوعلی‌سینا، دانشمند بزرگ ایرانی، درخت این جنگلها را حرا نامیده است.
جنگل حرا در اطراف جزیرهٔ قشم، در نواری به عرض ۵۰ تا ۵۰۰ متر کشیده شده و محدوده‌ای برابر با ۱۵۰ کیلومتر و مساحتی معادل ۸۲۳۶ هکتار را در بر گرفته است. اگر آب‌های نواحی باتلاقی و مساحت نقاط خالی منظور نشود، مساحت واقعی این جنگل در حدود ۶۰۱۲ هکتار میباشد. وسیع‌ترین قسمت جنگلهای حرا در آب‌های بندر لافت و بندر پل در شمال غربی جزیرهٔ قشم، و در فاصلهٔ ۱۴۰ کیلومتری غرب بندرعباس قرار دارد.
این جنگلهای ماندابی بر روی خاک‌های لجنی ناشی از رسوب خاک‌های حاصل از فرسایش سواحل رشد یافته‌اند و دائماً در معرض جزر و مد آب قرار دارند؛ به طوری که در زمان جزر، درختان و بستر لجنی آنها از آب بیرون آمده و به صورت جزایری پراکنده نمایان میشوند و در مواقع مد، تمامی جنگل حرا به زیر آب رفته و ناپدید می‌شود. اصولاً درخت حرا در نقاطی می‌روید که در مواقع مد دریا به زیر آب بروند. در نقاط مرتفع‌تر بستر دریا از این گونه درخت مشاهده نمی‌شود.
درختان حرا آب شور دریا را شیرین کرده و از آن تغذیه می‌کنند. این درختان یک دورهٔ رویشی منظم دارند و معمولاً در اواخر تیرماه و اواسط مردادماه به گل می‌نشینند و میوه می‌دهند. گل آنها زرد روشن است و میوهٔ آنها شیرین و گواراست. میوهٔ این درختان بادامی شکل است و پس از مدتی بر روی پایهٔ مادری شکفته شده و دانهٔ آن جوانه می‌زند و سپس به داخل آب می‌افتد. جریان شدید امواج، بذر گیاه را به نواحی کم‌تحرک‌تر دریا می‌برد. بذر حرا پس از تثبیت بر روی لایه‌های خاک دریا، رشد و نمو می‌کند. در فاصلهٔ بین قشم و بندر خمیر، جریان امواج بسیار اندک است و بدین جهت، اکثر بذرها در همین نواحی رشد می‌کنند. حرا فواید زیادی دارد از جمله شیره درون آوندهای آن بر بیماری خشکی که بیماری پوستی شایع در منطقه هرمزگان است، تاثیری قابل توجه دارد. همچنین گیاه حرا گاه به عنوان علوفه برای خوراک چهارپایان استفاده می شود و دارای چندین فایده دارویی و صنعتی میباشد. همانطور که ذکر شد می توان به استفاده از آن در درمان جذام و همچنین برخی بیماریهای پوستی اشاره نمود.
درخت حرا که ارتفاع آن گاهی به ۴ متر می‌رسد و قطر تنهٔ آن تا ۳۰ سانتی‌متر است، برگ‌های بیضوی‌شکل و کشیده با قاعدهٔ انتهایی بسیار باریک دارد. برگ حرا علاوه بر خاصیت خوش خوراکی برای دام، ارزش غذایی معادل یونجه و جو دارد. ریشهٔ آنها زانویی، هوایی و اسفنجی و معمولاً سطحی است. البته ریشه‌های این درخت بالاتر از سطح زمین قرار می‌گیرند و در عمل تنفس شرکت می‌کنند. ریشه‌های درخت حرا به علت تراکم زیاد نمک در آب دریا و اشباع خاک از آب دریا، معمولاً زیاد گسترده نمی‌شوند.
دامداران سنتی جزیرهٔ قشم از برگ این درخت برای تغذیهٔ دام و چهارپایان خود استفاده می‌کنند. وسعت این جنگل نسبت به گذشته یک روند کاهش را نشان می‌دهد. برای حفظ تعادل اکوسیستم و به منظور جلوگیری از انهدام این جنگلهای نادر جهان، در سال ۱۳۵۱ منطقهٔ مزبور حفاظت شده اعلام شده است.
در مناطق تحت پوشش حرا که در اصطلاح خور نامیده می‌شود، عمق آب از ۳ متر تجاوز نمی‌کند و جنس خاک نیز بسیار شور است و بافت سنگین و قلیایی دارد. املاح موجود در خاک نیز عمدتاً از کلرید سدیم و کلرورهای سدیم و منیزیم تشکیل شده‌اند. با توجه به کیفیت و جنس خاک تصور می‌رود که درختان مزبور فقط در چنین شرایطی می‌توانند رشد و نمو کنند.
مساعد بودن شرایط اکولوژیکی، این جنگلها را به زیستگاه بسیار مناسب پرندگان مهاجر در فصول سرد تبدیل کرده است. در سایر فصول نیز که پرندگان بومی محل مناسبی برای زیست نمی‌یابند، به این جنگلها پناه می‌آورند. غیر از پرندگان آبزی و آبچر و مهاجر، خزندگان و ماهی‌ها و حتی برخی از بندپایان و دوکفه‌ای‌ها نیز در میان این جنگلها مشاهده شده‌اند. لاک‌پشت‌های سبز و پوزه عقابی و مارهای دریایی سمی، از جمله جانداران ویژهٔ اکوسیستم جنگلهای حرا (مانگرو)ی ایران هستند. حواصیل بزرگ هندی، حواصیل سبز و خاکستری، فلامینگو، پلیکان، انواع سلیم، عقاب ماهیگیر، کفچه نوک، کاکایی و انواع دیگری از پرندگان در اکوسیستم‌های حرای ایران زندگی می‌کنند. نقش مهم دیگر این جنگلها، مناسب بودن بستر آنها برای تخم‌ریزی ماهیان خلیج‌فارس است.
جنگلهای مانگرو اکوسیتم‌های کاملا ویژه ای هستند که اجتماعات گیاهی و جانوری آنها در ارتباط با شرایط خاصی می تواند شکل گیرد. جنگلهای حرا در جنوب ایران در نوار ساحلی خایج فارس و دریای عمان آخرین پراکنش جنگلهای مانگرو در جنوب شرقی آسیا به شمار میروند. این جنگلها از یک یا گاهی دوگونه مانگرو تشکیل شده و فراوان ترین گونه آن حرا است که در منطقه حفاظت شده حرا به تنهایی حضور دارد. جذر و مد آب دریا در سواحل که بطور موزون و مستمر هر روز انجام می شود در شکل گیری تنوع حیات این اکوسیستم نقش اساسی دارد. منطقه حفاظت شده حرا که در تنگ خوران بین جزیره قشم ، سواحل حوزه بندر خمیر و در مصب و دلتای رودخانه مهران قرار گرفته از سال ۱۳۵۱ انتخاب و تحت حفاظت قرار گرفته است .
بندر خمیر در شمال غرب منطقه حفاظت شده مهمترین شهر اطراف منطقه محسوب می شود. بنادر پل - لافت کهنه و لافت نو نیز آبادیهای مهم حاشیه این منطقه محسوب میشوند که پل در نوار ساحلی شمالی و بنادر لافت در شرق منطقه واقع شده اند. جاده اصلی بندرعباس به بندر خمیر از شمال منطقه عبور می کند و تمامی قسمت‌های منطقه بویژه از طریق دو بندر لافت و پل توسط قایق قابل دسترسی است . این جنگلها نه تنها در سطح ملی حائز اهمیت هستند. بلکه دارای دو نوع ذخیرگاه زیستکره (MAB) و تالاب بین المللی نیز می باشند . این جنگلها با محیط زیست پویا ، ساز و کارهای پیچیده ، پرندگان نادر، آبزیان غیر متعارف ، کارکردهای مختلف ، ارزشها و زیباییهای سحرانگیز، خود پدیده های شگفت انگیزی می باشند که برای طیف گسترده ای از مردم از جذابیت های خاصی برخوردارند. قابلیت‌های پژوهشی و آموزشی این نظام اکولوژیک استثنایی و منحصر به فرد همانقدر برای دانشجویان جذابیت دارد که دیدن غروب سحرانگیز جنگلهای نیمه شناور آن برای مردم عادی. این جنگلها کانون دیدنیهای غیر متعارف و حیرت آور است .
دیدن ماهی خزنده ، پرندگان نادر همچون اگرت بزرگ ، گیلان شاه و حواصیل هندی در کنار عقاب ماهیگیر، نوک قاشقی ، پلیکانها و فلامینگوها همیشه امکان پذیر نیست اما جنگلهای همیشه بهار دریایی حرا همه این دیدنیها را یکجا به بازدید کنندگان خود سخاوتمندانه عرضه می کنند. امکان سفر دریایی و تفریحی در بین درختان حرا و دیدن بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی و مهاجر، زیبایی خاصی به سیاحت مسافران می‌دهد.
مناطق حفاظت شده در کل نوار ساحلی جنوب کشور و بویژه در عرصه مانگروها این میراثهای طبیعی بی همتا را برای نسل حاضر و اتی حفظ کنیم .
منبع: تریپ یار
نظر شما