جزئیات مهم و طریقه‌ی صحیح گرفتن غسل جنابت

فرهنگ و هنر: در ادامه این مطلب از شیوه غسل جنابت، احکام غسل جنابت و تمام آنچه باید درباره "غسل جنابت" بدانید، مطلع خواهید شد.

غسل در لغت به معنای شستن بدن از تمام آلودگی ها و در اصطلاح فقه عبارت است از :شستن تمام بدن، به قصد قربت و اطاعت از فرمان الهی. دو نوع غسل وجود دارد :غسل واجب و غسل مستحبی.

غسل های واجب :غسل جنابت ، حیض، نفاس، استحاضه، مسّ میت، غسل میت و غسلی که به واسطه نذر و قسم و مانند آن واجب می شود.

غسل های مستحبی هم فراوان است که در کتاب های مفصل از آنها نام برده شده است.

مهمترین غسل در میان غسل های واجب، غسل جنابت است. اصل غسل جنابت به تنهایی واجب نیست؛ بلکه برای انجام برخی کارها مانند نماز، روزه، مسّ قرآن و ... به دستور شرع واجب شده است و انجام دادن این گونه اعمال بدون غسل، گناه است؛ بلکه در برخی موارد عمل باطل خواهد بود.

کیفیت غسل

مراحل اصلی غسل عبارت است از:

۱- نیت؛ گفتن نیت به صورت کلامی در زمان انجام غسل ، واجب نیست ، بلکه همین ‏قدر که قلباً به نیت انجام غسل به حمام می روید و نیت شما انجام چه غسلی است، کفایت می‏کند ، همچنین برای شستن هر قسمتی از بدن نیاز به گفتن نیت مجدد نیست.

۲- بعد از نیت سر و گردن را به قصد غسل بشویید.

۳- بعد تمام طرف راست بدن تا کف پا و سپس تمام طرف چپ را بشویید و برای آن که اطمینان پیدا کنید که تمام طرف راست شسته شده است کمی از نیمه چپ را به همراه طرف راست و کمی از نیمه راست را به همراه نیمه چپ بدن بشویید.

تشخیص جنابت و واجب شدن غسل

همه مراجع (به جز آیات عظام بهجت، صافی و مکارم) جنابت را این گونه توضیح داده اند:

خروج منی در مرد دارای سه نشانه است:۱. همراه با شهوت باشد. ۲. با جستن بیرون آید. ۳. بدن سست شود. اگر هیچ یک از نشانه‏ های سه گانه و یا یکی از آنها را نداشت، حکم به منی نمی‏شود؛ مگر آنکه از راه دیگری یقین کند که منی است.

توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۴۶؛ آیت‏ الله وحید، توضیح ‏المسائل، م ۳۵۲؛ آیت ‏الله نوری، توضیح‏ المسائل، م ۳۴۷؛ آیت‏ الله خامنه ‏ای، اجوبه الاستفتاءات، س ۱۸۰.

آیت ‏الله بهجت و مکارم:خروج منی در مرد دارای دو نشانه است:۱. همراه با شهوت باشد. ۲. با جستن بیرون آید. اگر هیچ یک از دو نشانه یا یکی از آن دو را نداشت، حکم به منی نمی‏شود؛ مگر آنکه از راه دیگری یقین کند که منی است.

آیت ‏الله بهجت، توضیح‏ المسائل مراجع، م ۳۴۶ و آیت ‏الله مکارم، تعلیقات علی العروه، غسل الجنابه.

آیت ‏الله صافی:اگر با شهوت و جستن بیرون آید و یا با جستن بیرون آید و بدن سست شود، آن رطوبت حکم منی را دارد و اگر هیچ یک از این دو نشانه را نداشت، حکم به منی نمی‏شود؛ مگر آنکه از راه دیگری اطمینان پیدا کند که منی است.توضیح المسائل، م ۱۳۵۲

فرد چه زمانی جنب می شود؟

از نظر فقها جنابت از دو راه حاصل می شود:

نزدیکی و آمیزش جنسی و دخول، اگرچه حتی منی از بدن خارج نشود.

بیرون آمدن منی، حتی بدون دخول؛کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی شهوت، چه در خواب باشد یا بیداری، با اختیار باشد یا بی اختیار.

نکته:طبق نظر اکثر فقها رطوبتی که از زنها خارج می شود، اگر همراه با شهوت در حد ارگاسم و اوج لذت جنسی باشد درحکم منی است و باید غسل جنابت کند. بنابراین واجب است بعد از هر مقاربت و نزدیکی زن و مرد غسل جنابت را انجام دهند چه از آنها منی خارج شود یا نشود.

آیا غسل جنابت واجب است؟

غسل جنابت به خودی خود واجب نیست اما برای انجام کارهایی که شرط آنها داشتن طهارت است، مانند:نماز، داخل شدن مسجد، دست زدن به خط قرآن و... غسل جنابت واجب می شود.

v غسل جنابت در زنان

فقها درباره غسل جنابت زنان ملاک های متفاوتی دارند :

آیت الله خامنه ای :اگر زن به اوج لذت جنسی برسد و در آن حال مایعی از او خارج شود، جنابت محقق شده و غسل بر او واجب می‏شود و اگر شک کند که به این مرحله رسیده یا نه و یا شک در خروج مایع داشته باشد، غسل واجب نیست.

آیت الله سیستانی :اگر آبی با شهوت از بدن خارج شود و بدن سست شود ،جنابت حاصل شده و این آب نجس است، ولی اگر این سستی حاصل نشود، در صورتی که آب زیاد باشد و با شهوت خارج شود، بنابر احتیاط واجب همان حکم را دارد.

آیت الله بهجت :علایم منی صرفاً شهوت و سست شدن بدن نیست .چنان چه با شهوت و جستن بیرون آمده و بعد از بیرون آمدن آن بدن سست شود، آن رطوبت حکم منی را دارد و اگر هیچ یک از نشانه های بالا را نداشته باشد، حکم منی را ندارد.

روش صحیح غسل جنابت

غسل به دو صورت انجام می گیرد

۱. ترتیبی

۲. ارتماسی

برای انجام غسل ترتیبی ،ابتدا نیت کرده و سپس سر و گردن باید شسته شود . بعد از آن سمت راست بدن خود و سپس سمت چپ بدن را می شوید.ریخته شدن آب به قسمت های دیگر در موقع غسل قسمتی از بدن بلامانع است . هنگام غسل لازم نیست که بدن خشک باشد. بلکه با بدن خیس هم می شود غسل کرد.

در غسل ارتماسی انسان بعد از پاک کردن بدن خود از نجاست نیت می کند ؛ غسل جنابت می کنم قربتا الی الله . بعد به یک باره تمام بدن خود را به زیر آب فرو می برد. مانند پریدن در استخر.

طریقه انجام همه غسل ها به همین دو صورت است و تنها در نیت متفاوت هستند.

فواید غسل جنابت از نظر علمی

طبق تحقیقات دانشمندان، در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتی به نامهای اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک وجود دارد که تمام فعالیت‏های بدن را کنترل می‏کنند. وظیفه اعصاب سمپاتیک تند کردن و وظیفه اعصاب پاراسمپاتیک کند کردن فعالیت دستگاه‏های مختلف بدن است. گاهی جریان‏هایی در بدن رخ می‏دهد که باعث به هم خوردن این تعادل می شود، مانند ارگاسم و اوج لذت جنسی که معمولا حین خروج منی صورت می‏گیرد. یکی از کارهایی که باعث تامین تعادل از دست رفته و تحریک اعصاب سمپاتیک می شود، تماس بدن با آب است و چون ارگاسم روی تمام اعضای بدن تاثیر می گذارد، دستور داده شده که بعد از آمیزش جنسی یا خروج منی، تمام بدن با آب شسته شود. در پرتو اثر حیات بخش آب، تعادل کامل در میان آن دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد.

غسل جنابت یک دستور اسلامی برای پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت در طول زندگی است زیرا کسانی هستند که از نظافت خود غافل می شوند اما این حکم اسلامی، آنها را وادار می کند که در فواصل مختلف خود را شست و شو دهند و بدن را پاک نگه دارند. البته باید دانست موارد یاد شده تنها به عنوان حکمت و فلسفه غسل به شمار می آید و به هیچ وجه علت اصلی وجوب غسل نیست. لذا کسی که تازه بدن خود را شسته، ولی از او منی خارج شده است، باز باید غسل را انجام دهد.

فایده غسل منحصر به این نیست بلکه غسل کردن علاوه بر این، یک نوع عبادت و پرستش نیز می باشد که اثرات اخلاقی آن قابل انکار نیست و به همین دلیل اگر بدن را بدون نیت و قصد قربت و اطاعت فرمان خدا بشویند غسل صحیح‏ نیست در حقیقت به هنگام خروج منی یا آمیزش جنسی، هم روح متأثر می‏شود و هم جسم، روح به سوی شهوات مادی کشیده می‏شود، و جسم به سوی سستی و رکود، غسل جنابت که هم شستشوی جسم است و هم به علت اینکه به قصد قربت انجام می‏یابد شستشوی جان است، اثر دوگانه‏ای در آن واحد روی جسم و روح می‏گذارد تا روح را به سوی خدا و معنویت سوق می‏دهد، و جسم را به سوی پاکی و نشاط و فعالیت.

دعا در زمان انجام غسل جنابت

برخی منابع از پیامبر اسلام(ص) و برخی دیگر از امام حسن عسکری(ع) نقل کرده اند:«هر کس بعد از وضو یا غسل جنابت این دعا را بخواند، گناهان او بریزد، چنانچه برگ از درختان می ریزد و به هر قطره از قطرات وضو و غسل او، حق تعالی فرشته ای می آفریند که تسبیح و تقدیس الهی گوید و صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد، و ثوابش برای او باشد و گناهانش آمرزیده شود؛ آن دعا چنین است:سُبْحَانَکَ‏ اللَّهُمَ‏ وَ بِحَمْدِکَ، أَشْهَدُ أَنْ‏ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّکَ وَ خَلِیفَتُکَ بَعْدَ نَبِیِّکَ عَلَی خَلِیقَتِکَ، وَ أَنَّ أَوْلِیَاءَهُ وَ أَوْصِیَاءَهُ خُلَفَاؤُکَ؛ خداوندا؛ پاک و منزهی و تو را ستایش می کنم. شهادت می دهم که خدایی جز تو نیست. از تو طلب استغفار و توبه می کنم و شهادت می دهم که محمد(ص) بنده و فرستاده تو است و علی(ع) پس از پیامبر، ولی و خلیفه تو بر زمین است و اولیا و اوصیای او نمایندگان تو هستند».

مستحبات غسل جنابت

۱ - استبرا به بول پیش از غسل جنابت ؛ در صورتی که جنابت به علت خروج منی باشد.

۲ - سه مرتبه شستن دو دست تا مرفق یا نصف ذراع یا تا بند دست. در این خصوص فرقی میان غسل ترتیبی و ارتماسی نیست.

۳ - سه مرتبه مضمضه (گرداندن آب در دهان ) و استنشاق کردن (آب در بینی کردن و بیرون ریختن ) پس از شستن دو دست ؛ البته یک مرتبه نیز کفایت می کند.

۴ - دست کشیدن بر اندام برای اینکه یقین پیدا شود که آب به همه جای بدن رسیده است.

۵ - سه بار هر یک از اعضا را غسل دادن.

۶ - ذکر نام خداوند متعال با گفتن ((بسم اللّه )) یا بسم اللّه الرحمن الرحیم که ذکر دومی بهتر است.

۷ - خواندن دعایی که در حال انجام غسل روایت شده است به این که بگوید:اللهم طهر قلبی و تقبل سعیی واجعل ما عندک خیرالی واشرح صدری و اجر علی لسانی مدحتک و الثناء علیک ، اللهم اجعله لی طهورا و شفاء و نورا انک علی کل شیی ء قدیر؛ البته اگر این دعا پس از تمام شدن غسل خوانده شود، بهتر است.

۸ - رعایت کردن موالات (پی در پی شستن ) و شستن از بالا به پایین در غسل ترتیبی.

۹ - مستحب است که زنان موهای بافته سر خود را هنگام غسل باز کنند.

۱۰ - برای غسل از یک صاع (سه کیلو) آب استفاده شود، نه بیشتر.

مکروهات مربوط به شخص جنب :

۱ - همراه داشتن قرآن.

۲ - خواندن بیش از هفت آیه از سوره های که سجده واجب ندارند. (یعنی ثواب آن کاهش می یابد).

۳ - خوردن و آشامیدن ؛ ولی اگر وضو بگیرد، خوردن و آشامیدن کراهت ندارد و با شستن دست یا مضمضه و یا استنشاق کردن ، مکروه بودن آن رفع نمی شود. اگر چه این کراهت کاهش می یابد.

۴ - رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و میان خطهای قرآن.

۵ - عبور از مسجد، اما عبور از مسجدالنبی و مسجدالحرام حرام است.

۶ - خوابیدن ؛ البته اگر وضو بگیرد یا اگر آب ندارد به جای وضو یا غسل ، تیمم کند، خوابیدن به این حال مکروه نیست.

۷ - مالیدن روغن به بدن.

۸ - خضاب کردن به حنا و مانند آن.

۹ - آمیزش کردن پس از آن که محتلم شده باشد.

اهمیت غسل جنابت

در خصوص غسل جنابت حتی اگر بخواهیم به جنبه پاک سازی آن هم توجه کنیم، هدف از غسل جنابت، پاک سازی نوعی آلودگی روحی است که روش طهارت آن، توسط اسلام آموزش داده شده است وگرنه شستشوی محل نجس شده باید برای طهارت کافی می بود.

هم چنان که خداوند متعال، پس از بیان غسل، وضو و تیمم می فرماید:راز این دستور آن است که شما طاهر شوید «ولکن یرید لیطهرکم؛ ولیکن خدا می خواهد شما راپاک کند. تا انسان طاهر نشود به خدایی که طیب است نمی رسد و این طهارت، محبوب ذات حق است که در قرآن فرموده است؛«...والله یحب المطهرین؛ و خدا کسانی را که خواهان پاکی اند دوست دارد.» وقتی انسان اندکی در مسئله ی طهارت تأمل کند به این نتیجه می رسد؛ خدایی که این قدر در مورد مسئله طهارت تاکید دارد و به پاکیزگی لباسی که بر تن است و پوستی که بمنزله قشری برای حقیقت انسان است اهمیّت می دهد یقینا به طهارت قلب، بی توجه نبوده و به پاکیزگی باطن از آلودگی ها و کثافت های معنوی که قابل قیاس با کثافات ظاهری نیست اهمیت ویژه می دهد.

خداوند در مورد تیمم نیز می فرماید:«ولکن یرید لیطهرکم». خاک که باعث تطهیر ظاهر نیست بلکه آنچه مراد است تطهیر انسان از خبائث اخلاقی،تکبر،عجب و غیره است.

غسل جنابت یک دستوراسلامی برای پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت،در طول زندگی است. همواره افرادی از نظافت خود غافل می‏ شوند ولی این حکم اسلامی آنان را وادار می ‏کند که در فاصله‏ های مختلف، خود را شست و شو دهند و بدن خود را پاک نگه دارند.

وسواس در غسل جنابت

وسواس عبارت است از افکار و رفتارهای ناخواسته و غیرارادی که به طور مداوم و بدون اراده شخص به ذهن فرد می ‏آید و نمی‏تواند به سادگی آن فکر یا رفتار را از خود دور کند .در این حالت فرد دچار اضطراب شده و مدام رفتار خود را تکرار می کند .مانند تکرار آب کشیدن دست خود یا تردید در طهارت و نجاست لباس یا بدن خود و نظایر آن. بنابراین دقت در طهارت و نجاست اگر از حد عادی خارج شده و تکرار شود تبدیل به وسواس می شود که باید برای درمان آن اقدام نمود.

برای از بین رفتن حالت وسواس راه‏هایی وجود دارد که از جمله آنها می‏توان عوامل زیر را برشمرد:

۱) یادگیری درست و صحیح مسائل شرعی

۲) توجه به مفاسدی که وسواس به دنبال دارد؛ مانند از بین رفتن تمرکز فکری و اختلال در امور زندگی و بازماندن از انجام تکالیف شرعی.

۳) مطالعه کتابهایی در زمینه وسواس؛ مانند کتاب «وسواس» تألیف مرحوم مصطفی زمانی.

۴) تنها گمان کردن به نجاست ، تکلیف آور نیست بلکه در صورت داشتن یقین به نجاست باید از آن دوری کرد.

۵) همان طور که می‏دانیم در زمان پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) ، اب لوله کشی و بهداشت ، مانند امکانات امروزی نبود اما مشکلی نیز در خصوص طهارت و نجاست وجود نداشت و مردم به طور عادی زندگی می کردند.

۶) توجه به این که یقین شخص وسواس برای وی معتبر نیست بلکه در پاک شدن و نجس شدن اشیاء باید به نظر عرف مراجعه کند و در آب کشیدن اشیاء و انجام غسل به طور عادی و مانند عرف عمل کند.

۷)خداوند تکلیف سختی بر عهده بندگانش ننهاده است .بنابراین با عزمی راسخ تصمیم بگیرید که براین دشمن درونی غلبه نمایید. برنامه ‏های زیر را عمل کرده و گرفتن نتیجه رضایت بخش اطمینان داشته باشید:

الف) ذکر بسیار «لا اله الا الله» و «لا حول ولا قوه الا بالله»

ب ) تکرار این جملات هنگام خوابیدن و آرامش بدن در بستر :من به خواست خداوند قطعا خواهم توانست براین بیماری وضعف غلبه نمایم من برای غلبه براین وسوسه‏ها کاملا نیرومندم. من از ضعف و زبونی بیزارم و بر ترک این عادت ناپسند مقتدرم.

ج)استعاذه و پناه بردن به خداوند با خواندن سوره ‏های فلق و ناس و نیز تکرار «اعوذ باللّه‏ من الشیطان الرجیم» و «لا حول ولا قوه الاّ باللّه‏».

از یکی از دوستان مورد اعتماد بخواهید که دائما ضرورت تغییر رویه را به شما یادآوری کند تا کمی از بایدهای ناخواسته شما کاهش یابد.

از نظر شرعی وسوسه از شیطان است و نباید از آن پیروی کرد. در روایت هست که:«شیطان دوست دارد شما از او پیروی نمایید». پس سعی کنید مثل همه مردم غسل کنید.

پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:«مقدار آب لازم برای وضو حدود یک کیلو و برای غسل حدود سه کیلو است». سپس فرموده است :«مردمی بعد از من می‏ آیند که این مقدار را کم می‏شمارند، این‏ها از امت من نیستند».

اسلام یک دین آسان و راحتی است که خود پیامبر(ص) می‏فرماید:«من برای شما یک دین آسان آورده‏ ام» آن وقت اگر بنا باشد یک وضو و یا غسل این قدر وقت انسان را بگیرد و به این اندازه مشکل باشد، این چه دین آسانی خواهد بود؟

از طرفی اگر کسی خلاف فرمایش پیامبر(ص) و ائمه(ع) عمل نماید این دهن کجی به آنان محسوب می‏شود و گناه بزرگی است؛ مثلاً پیامبر(ص) فرموده است:«چیز نجس را بعد از برطرف شدن عین نجاست یک مرتبه که زیر آب جاری شستید پاک است»، آن وقت با مصرف بیش از اندازه آب نشان می دهید که آنچه پیامبر(ص) فرموده درست نیست و این کار من صحیح است . از طرفی اسراف در مصرف آب ، گناه کبیره به شمار می رود . بنابراین از این به بعد به طور معمولی و مانند دیگران غسل انجام دهید و شستن داخل گوش و بینی لازم نیست.

تأخیر غسل جنابت
 

کسی که بعد از اذان صبح با حالت احتلام از خواب بیدار می شود، آیا می تواند نماز خود را تا نزدیک طلوع آفتاب به تأخیر اندازد و با تیمم نماز بخواند؟

همه مراجع:اگر نماز خود را به تأخیر اندازد، تا جایی که وقت تنگ شود، گناه کرده است. در این صورت باید تیمم کند و لباس و بدن خود را تطهیر کند و نماز خود را بخواند و نماز او صحیح است.

اگر کسی در شب ماه رمضان، جُنُب شود و تا نزدیک اذان صبح، غسل را به تأخیر اندازد و سپس تیمم کند، آیا روزه او صحیح است؟

همه مراجع (به جز صافی و وحید):در این فرض (هر چند تأخیر غسل، گناه است)؛ ولی چنانچه قبل از اذان صبح تیمم کند، روزه او صحیح است.

آیات عظام صافی و وحید:در این فرض (هر چند تأخیر غسل، گناه است)؛ بنابر احتیاط واجب تیمم کند و روزه بگیرد و قضای آن را نیز به جا آورد.

مطابق نظر آیت الله خامنه ای

سوال :اگر شخصی قبل از اذان صبح یا بعد از آن بخوابد و در خواب جنب شده و بعد از اذان بیدار شود، چه مدتی برای غسل کردن وقت دارد؟

پاسخ :در فرض سؤال، جنابت به روزه آن روز او ضرر نمی‏زند، ولی واجب است که برای نماز غسل کند و می‏تواند غسل را تا وقت نماز به تأخیر بیندازد. اجوبه الاستفتائات.

سوال :گر مکلّف در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح بیدار شود و ببیند که محتلم شده است و دوباره پیش از اذان صبح به امید اینکه برای غسل کردن بیدار می‏شود بخوابد و تا بعد از طلوع آفتاب در خواب بماند و غسل خود را تا اذان ظهر به تأخیر بیندازد و بعد از اذان ظهر غسل کرده و نماز ظهر و عصر بخواند، روزه آن روز او چه حکمی دارد؟

پاسخ :در فرض سؤال که خوابِ اول است روزه اش صحیح است ولی اگر دوباره خوابید و تا صبح بیدار نشد باید قضای آن روز را بجا آورد.

مفهوم جبیره

جبیره (بر وزن نبیره) در لغت از ریشه جبر و در اصطلاح عبارت است از چیزی از قبیل پارچه،باند ، چسب ، گچ، پلاستیک که با آن زخم ها و شکستگی ها را می بندند. باید به این نکته توجه داشت که منظور از "زخم" در اینجا فقط زخم های باز مانند بریدگی ها نیست بلکه شامل زخم هایی که علت درونی دارند مانند شکستگی و دمل ها . حال در این صورت چگونه باید غسل جبیره را انجام داد.

غسل جبیره

در غسل جبیره به جای شستن محل زخم و شکستگی بر روی آن مسح می کنند ، مانند وضوی جبیره‏ است، اما بنا بر احتیاط واجب باید آن را ترتیبی به جا آورند نه ارتماسی‏.

به طور خلاصه در غسل جبیره ای آن قسمت هایی از بدن که باز است مانند غسل ترتیبی شستشو دهید اما وقتی به قسمتی که جبیره یعنی پوشش روی زخم و امثال آن رسیدید، روی همه قسمت های جبیره را با دست مرطوب مسح نمایید. همین کفایت می کند و غسل صحیح است.

لازم به یادآوری است که با غسل جبیره ای تمام کارهایی که با غسل معمولی انجام می دهند می توان انجام داد ، مانند نماز ، روزه و ... در احکام فرقی بین جبیره و غیر جبیره نیست.

غسل جنابت هنگام حیض

سوال:اگر خانمی قبل از این که غسل جنابت انجام دهد، حائض شود وظیفه اش چیست؟ آیا می تواند قبل از پاک شدن از حیض غسل جنابت کند؟

امام خمینی(ره):

در حالت حیض صحّت غسل جنابت خالی از اشکال نیست.

(العروة الوثقی، ۱۳۸۳، ج۱، ص ۲۴۷، م ۴۳، پاورقی ۱)

آیة الله اراکی(ره)

بله می تواند و جنابت مرتفع می شود اگر چه حدث حیض باقی است

(استفتائات، ۱۳۷۳، ص ۱۲، س ۷)

(العروة الوثقی، ج۱، ص ۲۴۷، با استفاده از م ۴۳)

آیة الله بهجت(ره)

می تواند و نیز بعد از پاک شدن یک غسل به نیت هر دو بکند البته اگر خواست در حین عادت غسل کند در حین غسل از خارج شدن خون لازم است جلوگیری نماید.

سوال:الف) خانمی قبل از این که غسل جنابت را انجام دهد، حائض شده است اگر قبل از پاک شدن از حیض از خارج شدن خون جلوگیری کرده و غسل جنابت را انجام دهد، آیا رفع حدث جنابت شده است یا خیر؟ ب)اگر بعد از پاک شدن هم، یک غسل به نیت هر دو بکند آیا برای نماز باید وضو بگیرد یا خیر؟

الف)بله

ب)احتیاط به نحو مذکور مناسب است. اگر در اثناء حیض غسل کرده و در این صورت وضو لازم است

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیت الله تبریزی(ره)

غسل جنابت قبل از پاک شدن از حیض مانعی ندارد، لکن در مورد سوال بر زن لازم نیست در حال حیض غسل جنابت بنماید می تواند تأخیر بیندازد وقتی حیض تمام شد یک غسل انجام دهد، کافی است. والله العالم

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه)

نمی تواند و صحت غسل جنابت در حال حیض، محل اشکال است.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه)

انجام غسل جنایت در حال حیض اشکال ندارد. والله العالم

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیة الله خوئی(ره)

می تواند غسل جنابت کند و از جنابت پاک شود

(العروة الوثقی مع تعلیقه، ۱۴۲۱ هـ ق، ج۱، ص ۲۳۲ م ۴۳)

(نهاج الصالحین، ج۱، ص ۶۴، م ۲۳۳)

آیة الله سیستانی(دام ظلّه)

می تواند غسل جنابت کند و از جنابت پاک می شود ولی چون حیض باقی است احکام جنابت که همان احکام حیض است نیز باقی است.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه)

غسل جنابت در حالت حیض مانعی ندارد

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

بلی.

سوال:خانمی قبل از این که غسل جنابت را انجام دهد، حائض شده است. اگر قبل از پاک شدن از حیض از خارج شدن خون تحفّظ کرده و غسل جنابت را انجام دهد، آیا رفع حدث جنابت شده است یا خیر؟ اگر بعد از پاک شدن هم، یک غسل به نیت هر دو بکند آیا برای نماز باید وضو بگیرد یا خیر؟

ج) اگر زن در حال حیض غسل جنابت یا غسل واجب و مستحب دیگری انجام دهد کفایت می کند گر چه به واسطه حیض نماز نمی تواند بخواند. ولی اگر صبر کند و بعد از پاک شدن از حیض یک غسل به نیّت هر دو بکند یا به نیت یکی از آن ها انجام دهد کفایت از غسل جنابت و حیض و هر غسل دیگری می کند؛ و در فرض جنابت نیاز به وضو ندارد اما اگر جنب نبود باید وضو هم برای نماز بگیرد.

آیة الله گلپایگانی(ره)

غسل جنابتش صحیح است و رفع جنابت از او می شود

(مجمع المسائل، ۱۴۱۱ هـ ق، ج۱، ص ۲۴۷، م ۴۳ فی احکام الحائض)

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه

وظیفه ای ندارد ولی اگر غسل جنابت کند غسلش صحیح است و از جنابت پاک می شود.

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه)

بلی، می تواند غسل جنایت کند

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه)

غسل جنایت در حال حیض صحیح است

(منهاج الصالحین، ۱۳۸۶ ج۲، ص ۶۸، م ۲۳۳)

تیمم غسل جنابت

به جای غسل در هفت مورد می توان، تیمم کرد:

در جایی که آب در اختیار نداشته باشد.

نداشتن آب مباح.

وقت کافی برای غسل نداشته باشد و غسل کردن موجب قضا شدن نماز او شود.

اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند خود او یا بستگانش از تشنگی بمیرند یا مریض شوند.

کسی که بدن یا لباسش نجس است و اگر وضو یا غسل کند، برای آب کشیدن بدن یا لباسش بی نمی ماند.

اگر تهیه کردن آب یا استعمال آن به قدری مشقّت داشته باشد که مردم آن را تحمّل نکنند.

ضرر داشتن آب برای بدن او یا ترس از اینکه به واسطۀ استعمال آن مریض شده یا بیماری او طولانی گردد.

خجالت از جنابت و تیمم غسل جنابت

اگر کسی به دلیل خجالتی بودن نمی توان غسل انجام دهد ، می تواند در اول وقت تیمم کرده و نماز بخواند. چنین شخصی باید قسمت هایی از بدن را که نجس شده است را آب بکشد و تا آخر وقت صبر کند یعنی زمانی که فقط به اندازه تیمم و خواندن نماز به صورت مختصر و اکتفاء به واجبات نماز وقت داشته باشد ، در آن موقع تیمم کرده و با تیمم نماز بخواند.

البته به خاطر این که عمداً نماز خود را به تأ خیر انداخته و فرصت غسل کردن را از خود سلب کرده است، مرتکب کار حرامی شده و معصیت کرده است. امانماز او صحیح است اگر چه احتیاط مستحب آن است که قضای آن نماز را بخواند.

چهار مرحله تیمم غسل جنابت

الف. نیت تیمم غسل جنابت ؛ تیمم می کنم بدل از غسل جنابت قربه الی الله

ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمم بر آن صحیح است مانند خاک مطهر

ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر می روید تا ابروها و بالای بینی و بنابر احتیاط واجب، دست ها باید روی ابروها نیز کشیده شود

د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ.

در تیمم غسل جنابت مانند تیمم سایر غسل ها، قبل از مسح کردن پشت دستها ، احتیاط مستحب آن است که یک بار دیگر و برای بار دوم دست ها را بر زمین بزند و مجدداً با آن، پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند. برخی دیگر از فقها این استحباب را در تیمم بدل از وضو نیز قائل اند.

تیمم غسل جنابت بر چه چیزهایی درست است؟

تیمم بر خاک و اقسام سنگها صحیح است. بنابر احتیاط واجب اگر سنگ و خاک وجود دارد نباید بر گچ و آهک پخته و آجر پخته و سفال و بر سنگ معدن مثل سنگ عقیق تیمم شود.

تیمم غسل جنابت بعد از نزدیکی

اگر شخصی قبل از نزدیکی بداند که تا طلوع آفتاب قادر به انجام غسل نیست طبق نظر مراجع عظام تقلید انجام تیمم غسل جنابت هیچ اشکال شرعی ندارد و تکلیف چنین شخصی هم این تیمم است. بنابراین، این فرد به جای غسل جنابت، تیمم بدل از غسل می کند و با این تیمم نمازش را می خواند.

اگر کسی با همسر خود نزدیکی کند و قبل از طلوع آفتاب نتواند غسل انجام بدهد، برای نماز صبح باید تیمم غسل جنابت کند؛ یعنی به جای غسل جنابت، تیمم انجام دهد و نماز صبح را بخواند ، اما برای نمازهای بعدی باید غسل انجام دهد. لازم به توضیح است که این مسئله اختصاص به نماز صبح ندارد، بلکه در وقت های دیگر هم همینطور است؛ یعنی اگر کسی جنب شد و در وقت نماز نتوانست غسل کند، وظیفه اش تیمم است و قبل از قضا شدن نماز، باید تیمم غسل جنابت کند و با آن نماز بخواند.