فرهنگ و هنر: نماز زیارت یکی از نمازهای مستحبی است که به هنگام زیارت مرقد پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) خوانده می شود. کیفیت و چگونگی خواندن درست این نماز اهمیت دارد.
هرساله تعداد زیادی از مسلمانان به زیارت آرامگاه پیامبر اکرم(ص) و حرم شریف امامان معصوم( ع) نائل می شوند. یکی از اعمال مستحبی که بزرگان دین نیز هنگام مشرف شدن برای زیارت پیشوایان دینی انجام می دادند خواندن زیارت نامه و نماز زیارت بود. بنابراین مسلمانان نیز به دنباله روی از این آداب، نماز زیارت را برای خود و یا به نیابت دیگران به جای می آورند.
نیت نماز زیارت
پس از زیارت پیامبر(ص) و امامان(ع) و حضرت اباالفضل(ع) مستحب است دو رکعت به نیت «نماز زیارت» خوانده شود؛ یعنی نیت کنیم؛ «نماز زیارت فلان امام می خوانم «قربه الی الله» اما برای سایر امام زادگان می توان دو رکعت نماز مستحبی به نیت «قربه الی الله» خوانده شود و ثواب آن را به روح آن بزرگان هدیه کرد. (عروه الوثقی، ج ۱، فصل فی صلاه الاستیجار)
کیفیت نماز زیارت
نماز زیارت دو رکعت مانند نماز صبح است که به نیت «نماز زیارت» خوانده می شود و لازم نیست مردان حمد و سوره را با صدای بلند بخوانند. خواندن سوره پس از حمد الزامی نیست. اگر برای نماز آن زیارتی که می خواند سوره های خاصی بیان نشده باشد بهتر است سوره الرحمان در رکعت اول و سوره یس در رکعت دوم خوانده شود. (مفاتیح الجنان، آداب زیارت، ادب هفدهم، چاپ مشعر، ص۴۴۷)
در نماز زیارتی که خواندن سوره خاصی در آن بیان نشده است، بهتر است سوره یس در رکعت اول و سوره الرحمان در رکعت دوم خوانده شود. (شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ذیل «آداب زیارت»، ص۴۳۰- ۴۲۹)
بهترین مکان برای خواندن نماز زیارت
شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان بهترین مکان را برای نماز زیارت پیامبر اکرم(ص)، روضه حرم وی و برای سایر معصومان قسمت بالای سر آنها بیان کرده است. (مفاتیح الجنان، آداب زیارت، ادب هفدهم، چاپ مشعر، ص۴۴۷)
به فتوای مراجع تقلید، خواندن نماز زیارت در حالت پشت به قبر، اگر در عُرف مردم بی احترامی به شخص معصوم باشد، حرام است. (امام خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۶۲۹تا۶۳۳)
نماز زیارت پیامبر اکرم(ص) و ائمه (ع)
نماز زیارت پیامبر اکرم(ص) از راه دور
در زیارت پیامبر اکرم(ص)، از راه دور، چهار رکعت نماز زیارت (دو نماز دو رکعتی) نقل شده است. برای زیارت سایر معصومان از راه دور نیز می توان چند نماز دو رکعتی خواند. (مفاتیح الجنان، ذیل «زیارت حضرت رسول»، ص۴۴۷)
نماز زیارت حضرت رسول (ص) از راه دور، چهار رکعت نماز زیارت بخوان به دو سلام، با هر سوره که می خواهی. چون فارغ شدی تسبیح فاطمه زهرا (س) بگو، بعد از خواندن زیارت. (مفاتیح الجنان، ص۳۲۲)
برخی فقیهان معتقدند چنانچه زیارت در کنار بارگاه یا قبر معصوم انجام می شود، نماز زیارت پس از آن خوانده شود و اگر زیارت از راه دور خوانده می شود، نماز بر زیارت مقدم شود. (علوی عاملی، «تقدیم نماز زیارت در زیارت از بعید»، ص۳۳۹تا۳۴۵)
نماز زیارت ائمه بقیع(ع)
شیخ طوسی در تهذیب فرمود:بعد از آن هشت رکعت نماز زیارت بخوان، یعنی از برای هر امامی دو رکعت. (مفاتیح الجنان، ص ۶۵۵)
نماز زیارت امیرالمؤمنین(ع)
شش رکعت نماز بجا آور، دو رکعت برای امیر المؤمنین (ع) در رکعت اول بعد از سوره حمد، سوره الرحمن بخوان و در رکعت دوم،سوره یس و بعد از نماز تسبیح حضرت فاطمه زهرا(س) بخوان و طلب آمرزش از خدا بکن و از برای خود دعا کن. و چهار رکعت دیگر هدیه حضرت آدم و نوح بخوان، پس سجده شکر به جا آور. (مفاتیح الجنان، ص ۶۵۵)
نماز زیارت عاشورا
یکی از موضوعاتی که شما کاربران از بخش دین و مذهب نمناک درخواست داشتید، عنوان روش خواندن نماز زیارت عاشورا بود که لازم دانستیم این موضوع را در این بخش از دین و مذب نمناک بگنجانیم. بر اساس روایات نماز زیارت معصومان(ع)، از جمله نماز زیارت ابا عبدالله الحسین(ع) را باید بعد از زیارت آنها خواند.
از امام باقر(ع) پرسیده شد:کسی که توانایی زیارت امام حسین(ع) را به جهت دوری مسافت ندارد، چگونه می تواند امام را زیارت نماید؟
امام باقر(ع) فرمود:
«اگر چنین شد به بیابان یا به پشت بام و بلندترین نقطه منزلش رود و با دست اشاره کند و به حضرت حسین(ع) سلام دهد و تلاش نماید که بر کشندگان آن امام نفرین نماید، سپس دو رکعت نماز زیارت بخواند». (مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج ۲، ص ۷۷۲)
علامه مجلسی به عنوان قول اظهر نقل کرده است که زیارت عاشورا خوانده شود، و در آخر آن، سجده را بجا آورد، و بعد از سجده دو رکعت نماز بخواند. (بحار الانوار، ج ۱۰۱، ص۳۰۱)
نماز زیارت امامزاده ها
در روایات، برای غیر معصوم نمازی به عنوان نماز زیارت بیان نشده است. اما می توان پس از خواندن زیارت، نمازی مستحبی خواند و ثواب آن را به صاحب قبر هدیه داد. در خواندن نماز زیارت داشتن وضو واجب است.
نماز زیارت نیابتی
زیارت و نماز زیارت مستحب را می توان به نیابت از زندگان و درگذشتگان انجام داد. (امام خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۱۰۴۹تا۱۰۵۱)
همچنین می توان زیارت و نماز را به نیابت از همه یا برای هر فرد به صورت جداگانه انجام داد. برطبق برخی روایات، ثواب اعمال مستحبی که به نیابت از دیگران انجام می شود، هم برای خود شخص و هم برای کسی که به نیابت از او خوانده شده است، ثبت می گردد؛ بدون اینکه از پاداش خواننده کم شود. (مفاتیح الجنان، ذیل «آداب زیارت به نیابت»، ص ۸۰۴ و۸۰۳)
علامه مجلسی در بحار الانوار از سید بن طاووس نقل می کند:
اگر کسی بخواهد از طرف همه برادران دینی یا گروه خاصی به نیابت زیارت کند، آنها را به زبان یا در قلب خود نیت کرده و زیارت را به نیابت از آنها می خواند. پس از آن دو رکعت نماز زیارت به جای آورده و بگوید:
«بارالها! این نماز و دو رکعت نماز را خواندم و ثوابش را به... (فردی که زیارت می کند) و برادران و خواهران مؤمنم، و همه کسانی که از من درخواست زیارت و دعا کردند هدیه دادم، خداوندا این اعمال را از من و همه آنها به رحمت و مهربانیت قبول فرما، یا ارحم الراحمین.» اگر بعد از مراجعت به هر کدام از آنها بگوید من از سوی تو، امام(ع) را زیارت کردم، دروغ نگفته است. (بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۶۲-۲۶۳۹)
نظر شما