سلام نو - سرویس گردشگری: کاروانسرای طبسی که با نام حاج محمد ابراهیم طبسی نیز شناخته می‌شود، یکی از جاهای دیدنی تربت حیدریه است و در استان خراسان رضوی قرار دارد. این کاروانسرا که به آن رباط گفته می‌شود از ساختمانهایی است که جنب مزار قطب الدین حیدر ساخته شده است. این اثر تاریخی در ۱۹ اسفند ۱۳۸۰با شماره ۴۸۰۲ ثبت آثار ملی شد.
کاروانسرای طبسی، بنایی مربوط به دوران قاجار بوده که از جمله آثار دیدنی استان خراسان به شمار می رود. همانگونه که از نام آن پیداست، کاروانسرا به مکانی جهت استراحت کاروانیان و مرکب هایشان گفته می شود. وجود اتاق های متعدد، حوض، اسطبل و حیاط برای طبقه اشراف و اعیان به کار می رفته است.
اتاق یا غرفه ها به گونه ای ساخته شده اند که به یکدیگر مشرف هستند. در مسیر بین شهرها برخی کاروانسراها نیز برای نگه داری حیوانات بنا گردیده که رباط نامیده می شدند. برخی از زبان شناسان واژه رباط را مشتق از «ره بان» به معنی نگهبان راه می دانند، که در طول زمان و ترکیب با زبان عربی به رباط تغییر پیدا کرده است.
معماری بنا
کاروانسراها در ایران تابع شیوه و سبک زمان خود بوده‌اند، در عین حال شیوه معماری منطقه و مصالح ساختمانی و موقعیت جغرافیایی آن نیز در معماری بنا موثر بوده است. کاروانسراها از روزگار قدیم تغییر بسیار نیافته و بنای آنها و ایجاد باربندها و اتاقهای پیرامونی آنها حیاط محصور است. مصالح کاروانسرا از سنگ و آجر بوده است.
این رباط را می‌توان جزی بناهای دو ایوانی دانست. این نوع کاروانسراها همانند مدرسه‌ها و مساجد و سایر بناهای مذهبی، به شکل دو ایوانی به فرم مربع ساخته شده‌اند. عموما ایوانهای این کاروانسراها یکی در مدخل ورودی و دیگری روبروی آن قرار دارد. این بنا شامل فضای هشتی و تعدادی حجره مشرف به میان سرای بنا و انبار و اصطبل است. این رباط که از ساختمانهای جنب مزار قطب‌الدین حیدر است در ضلع شرقی مزار، در خیابان قائم قرار گرفته است. کاروانسرای طبسی دارای حیاط است و در وسط حیاط آن حوضی مربع شکل وجود دارد که دارای معماری ساده و بدون شکل و تزیینات است. معماری کاروانسرا نیز کاملا ساده است و تنها طاق حجره‌های آن هستند که به شکل هلالی و به سبک تمام حجره‌های معماری ایرانی ساخته شده‌اند، به معماری آن حالت جذاب و زیبایی داده‌اند.
سرگذشت کاروانسرای طبسی
کاروانسرای طبسی در دوران قاجاریه و طی برخی نسخ نگاشته شده توسط شخصی به نام حاج محمد ابراهیم طبسی، تاسیس گردیده و در تاریخ ۱۹ اسفندماه سال ۱۳۸۰ در فهرست اداره میراث فرهنگی به ثبت ملی رسیده است. این کاروانسرا در جوار مزار قطب الدین حیدراز مشاهیر و عرفای اواخر قرن ۶ هجری و موسس طریقت حیدریه است.
تربت حیدریه در گذشته به نام زاوه شناخته می شده و بعد ها با پیدایش فرقه حیدریه و دفن قطب الدین حیدر در آن اقلیم به تریت حیدری معروف گردید. وجود مسجد و مزار در کنار کاروانسرا طبسی حکایت از اهمیت و رونق بالای آن در گذشته دارد.
شرایط بازدید
کاروانسرای طبسی همه ایام هفته و از ساعت ۸ صبح لغایت ۶ عصر برای علاقه مندان و بازدیدکنندگان دایر می باشد. اما از آن جا که بنا در بخش خارجی شهر واقع گردیده بهتر است برای دیدر از این سرای ارزشمند در ساعات روشن روز اقدام نمایید، تا برای رفت و آمد به تاریکی هوا برخورد نکنید.
نحوه دسترسی به کاروانسرای طبسی
در بخش کمربندی تربت حیدریه وسایل نقلیه عمومی برای بازدید از کاروانسرا موجود است.
نظر شما