گرگان از شهرهای مهم، جذاب و البته کم‌تر شناخته شده شمال ایران است، شهری که بیشتر اوقات در سایه رشت، آمل، بابل، انزلی و دیگر شهرهای شمالی ایران قرار گرفته است. این شهر محل تولد آقا محمدخان قاجار و یکی از مراکز نفوذ قاجاریان قبل از تصاحب قدرت بوده است. به جز این در دوران صفوی و قاجار نیز به دلیل حضور سادات در این شهر به دارالمومنین مشهور بود.
اگر به دنبال مقصدی متفاوت در بین شهرهای شمالی و حتی دیگر نقاط ایران هستید باید گرگان و به طور کلی استان گلستان را در لیست سفر خود قرار دهید. این شهر شمالی ایران تصور شما از مفهوم «شمال» را تغییر می‌دهد و با محیط زیست زیبا، فرهنگ متفاوت و تاریخ جذابش شما را جادو می‌کند.
معنای نام گرگان
گرگان امروزی تا سال ۱۳۱۶ اسمش استرآباد بود و در گذشته به گرگان به عربی جرجان می گفتند که شهری مهم و آباد در نزدیکی گنبد کاووس امروزی بوده و امروزه بقایای ویرانه شده‌ی این شهر در نزدیکی امام زاده یحیی بن زید دیده می شود.
گرگان سالیانی دراز استرآباد خوانده می‌شد. پژوهشگران و محققان تاریخ گرگان معتقدند واژه استرآباد از دو آژه استر و آباد درست شده که استر یا استار یعنی ستاره در زبان مازندرانی، و در زبان فارسی یعنی الاغ، که در زمان زردشت ستاره‌ها نشانه نور مقدس در ایران باستان بود بنابراین شهر استرآباد را بنا کردند و نامش را شهر ستاره‌ها گذاشتند.
باور دیگر آن است که نام این شهر از نام استر همسر یهودی خشایارشا است. در زبان پهلوی به گرگان وُرکان یا وِهرکانه، در زبان یونانی هیرکانیا و در زبان عربی به آن جُرجان می‌گفتند. بیهقی، مورخ نامی از این شهر به نام استارباد در تاریخش یاد کرده است.
نگاهی به تاریخ گرگان
گرگان کهن در دوره شاهنشاهی ساسانی و همچنین سده‌های چهارم تا هفتم هجری یکی از آبادترین شهرهای ایران بود. پس از فتح نهاوند، گرگان در زمان عمر خلیفه دوم، به دست سُوَید بن مُقَرِّن گشوده شد و فرمانروای آن صلح را پذیرفت. اما در ۹۸ هجری بر اثر شورش اهالی گرگان سرکوب شدید در این شهر رخ داد.
با حمله مغول به ایران در قرن سیزدهم میلادی، شهر گرگان ویران شد و پس از آن هرگز شکوفایی پیشین خود را بازنیافت و به زیر سایه اهمیت طبرستان رفت. با افول گرگان قدیم این استرآباد بود که جای گرگان را گرفت و بیش از شهرهای دیگر به چشم آمد.
از استر آباد قدیم امروزه فقط تپه ی تاریخی شهر گرگان به نام قلعه خندان که قدمتی دیرینه دارد باقی مانده و قسمت‌های دیگر شهر به خاطر سیلاب‌های زیادی که در این شهر اتفاق افتاده از بین رفته است. در یکی از کتاب های جغرافیا تاریخ بنای استرآباد را به گرگین نسبت داده اند که این شخص در سفر به این شهر همراه با بیژن برای کشتن گرازها آمده وبعد از یک سری داستان ها و ماجراها این شهر به نام او بنا شد. از تاریخ معاصر شهر گرگان و همچنین دوره قاجار باید گفت خانه آقا محمدخان اولین مکان حکومتی و دولتی در این شهر در آن دوره بود که هنوز هم وجود دارد.
نادرشاه افشار دیوار باروی شهر را خراب کرده بود و بعدها آقا محمد خان آن را تعمیر کرد. در دوره ناصرالدین شاه و وزارت میرزا تقی خان امیرکبیر شهر گرگان بازسازی و مرمت شد. استرآباد در زمان قاجارها پایگاه سنتی آن ها بود. با توجه به اهمیت حکومتی گرگان در دوره قاجار زبان اصیل گرگانی در این دوره منقرض شد و زبان فارسی جایگزین آن شد.
در زمان قاجار ایران به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت تقسیم شده بود و منطقه یا سرزمین استرآباد یکی از آن ولایات بود که به ۸ یا ۷٫۵ بلوک به نام‌های انزان،سدن رستاق، استراّباد، شاهکوین و ساور، دهات ملک، کتول، فندرسک و رامیان و کوهسار تقسیم شده بود.
جغرافیا، اقلیم و آب هوای گرگان
این شهر یکی شهرهای شمالی کشورمان است که اقلیم گوناگونی دارد و شامل جنگل های انبوه، کوه، چمنزارهای وسیع، دریا و خلیج، نواحی جلگه ای و دشت های زیبا و چشم نواز، بیابان و شوره زار، تالاب و زمین کشاورزی می‌شود که به خاطر همین تنوع، آب و هوایش معتدل است، تابستان‌های گرگان گرم و تا حدودی شرجی است.
شهر گرگان و نواحی اطرافش از سال ۱۳۷۶ به صورت رسمی به استان گلستان تبدیل شد و از سال ۱۳۱۱ تا حالا به اسم گرگان معروف است. شهر گرگان امروزی مرکز استان گلستان است که در قسمت شمال شرقی ایران قرار دارد و جمعیت آن حدود ۳۲۹۵۳۶ تن است. راهنمای سفر به گرگان را دنبال کنید تا بیشتر از تاریخ گرگان بدانید.
گرگان؛ شهری در دل تاریخ و طبیعت
جاذبه های طبیعی و تاریخی گرگان بسیار زیاد است. مجموعه‌ی امامزاده‌ها، خانه‌های تاریخی، اماکن کهن، پارک‌ها و جنگل‌ها، رودها و بازاری جذاب که می‌توانند شما را حسابی شگفت زده کنند.
کاخ آقا محمدخان قاجار
کاخ آقا محمدخان قاجار یکی از آثار تاریخی بازمانده از قاجاریه و از جاهای دیدنی گرگان است. این اثر تاریخی باارزش در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ هجری شمسی با شماره ۱۱۲۸۸ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. متاسفانه این کاخ مانند خانه‌ای مخروبه رها شده است. این کاخ تنها اثر تاریخی باقی‌مانده از معماری حکومتی و دارالحکومه آقا محمدخان در شهر است. این کاخ به دستور شخص شاه در سال ۱۱۵۶ هجری شمسی در باغ عباس‌خانی شهر گرگان ساخته شد.
خانه باقری‌ها
سرای باقری‌ها که با نام خانه باقری نیز شناخته می‌شود، یکی از بناهای شاخص و مکان های دیدنی گرگان در بافت تاریخی شهر است و نمونه‌ای ارزشمند از معماری بومی به شمار می‌رود.
کاخ موزه گرگان
کاخ موزه گرگان یکی از ۱۲ کاخ پهلوی در کشور است. رضاشاه در سال ۱۳۱۷، دستور ساخت این بنا را در کنار چندین بنای اداری دیگر صادر کرد. کاخ موزه گرگان اولین موزه منطقه شمال، بیست و چهارمین موزه کشور و چهارمین موزه تخصصی باستان‌شناسی ایران است.
ناهارخوران
یکی از جاذبه‌های دیدنی شهرستان گرگان، منطقه جنگلی ناهارخوران است. جنگل ناهارخوران در نزدیکی گرگان و در فاصله هشت کیلومتری آن قرار دارد . شما در ناهارخوران درخت‌هایی ۴۰ میلیون ساله را می‌بینید.
سوغات گرگان
تنوع غذایی هم مثل تنوع آب و هوا و طبیعت گرگان زیاد است. خوراک ها و غذاهای خوشمزه ای در این شهر وجود دارد که برای هر ذائقه و سلیقه ای مناسب است، غذاهایی مثل انواع پلو ها شامل مرغانه تچین، گوشت پلا، انواع خورش ها مثل کئی ترشک، باقلا پته، ساک، ماش پتی خارش، اسپناق خارش، بانجام خارش، آش های خوشمزه ای مثل خمیر آش، گزینه آش، دوآش و هلی آش. غذاهای گرگان رنگ و بویی از غذاهای شمالی دارد، اما مخصوص مختص این شهر است.
حلوای اماج
حلوای اماج یا حلوای اماچ از آرد گندم، عسل، روغن، پودر پسته، بادام، هل و گلاب تهیه می‌شود و سوغاتی مخصوص گرگان است که در جای دیگری پیدا نمی‌شود.
سرغربیلی
سرغربیلی شیرینی سنتی خاص گرگان است که آرد، مایه‌خمیر، پودر قند، شیر و شکر از مواد اصلی تهیه آن است.
قالیچه ترکمن
مگر می‌شود از گرگان یا بندر ترکمن حرف زد و از قالیچه ترکمن چیزی نگفت؟ استفاده از برگ مو، پوست انار، اسپرک و پوست گردو برای رنگرزی نخ‌ها، رنگ‌های خاص قالیچه‌های ترکمن را به‌وجود آورده. استفاده از برگ مو، پوست انار، اسپرک و پوست گردو یکی از تفاوت‌های این قالیچه با همتایان خود است.
چطور به گرگان برویم؟
برای مسیر زمینی راه‌های متفاوتی برای رسیدن به گرگان در دسترس است. از برخی شهرهای بزرگ از جمله تهران هم اتوبوس به مقصد گرگان موجود است. برای قطار هم از ساری و تهران قطار خوب پیدا می‌شود .مسیرهای پروازی فرودگاه گرگان شامل مشهد، زاهدان، زابل، چابهار، بندرعباس، قشم، کی، عسلویه، تهران و اکتائو (قزاقستان) می‌شود
نظر شما