سلام نو _ سرویس گردشگری: نارین قلعه در زبان و گویش محلی مردمان میبد با نام نارنج قلعه معروف است.
درباره تاریخچه این قلعه سخن‌ها بسیار است. عده‌ای از باستان‌شناسان می‌گویند: قدمت این قلعه تاریخی به زمان حضرت سلیمان برمی‌گردد، این قلعه شاید به دستور حضرت سلیمان ساخته شده است، ایشان این قلعه را برای پنهان‌کردن گنج‌هایش ساخته است.
آنچه گفته شد افسانه‌ای بیش نیست و هیچ دلیل تاریخی برای آن وجود ندارد. اما آنچه که قابل‌چشم‌پوشی نیست، قدمت این قلعه است. خشت‌ها و آجرهای این قلعه خود گواهی بر تاریخ بلند نارین قلعه است.
آشنایی با نارین قلعه
نارین قلعه که در بین گذشتگان به نام دژ دالان نیز شهرت داشت، روی تپه‌ای مرتفع احداث شده است که با قرارگیری بر آن می‌توان به تمامی شهرستان میبد و اطراف آن اشراف داشت.
برخی کارشناسان معماری گفته‌اند که این عمارت عظیم تاریخی، یکی از بناهای خشتی بر جا مانده از دوران ایران باستان محسوب می‌شود که به‌دلیل نوع معماری همچنان محکم و استوار از دل تاریخ قد برافراشته است.
مساحت این بنای تاریخی که قدمت آن را به دوران اشکانی و پیش از اسلام نسبت داده‌اند، بالغ بر سه هکتار در بخش شاه‌نشین و در بعضی منابع ۱۵,۰۰۰ متر مربع نام برده شده که به نظر این عدد به بخش شارستان آن مرتبط باشد.
نارین قلعه میبد به‌صورت هفت طبقه و به‌گونه‌ای احداث شده است که برج و باروها و دربندهای مختلفی دارد.
نارین قلعه از دو قسمت اصلی برای سکونت و زندگی تشکیل شده است که به دو بخش بالایی و پایینی شهرت دارد.
بخش پایینی شامل مردم‌نشین، مسجد، حمام و گذرگاه‌ها و دیگر بخش‌های شهری می‌شود که در معماری شهری به آن شارستان می‌گویند و امروزه اثری از آنها باقی نمانده است.
در بخش بالایی موسوم به حاکم‌نشین، بناهایی در سه طبقه احداث شده است که از دربند سوم شروع می‌شود و با حرکتی حلزونی شکل در بخش شاه‌نشین (شاه‌نشین مظفری) پایان می‌یابد.
سوراخ‌هایی به‌عنوان روزنه در بخش‌های بالایی دیوارها قرار گرفته‌اند که نور فضاهای سرپوشیده را تامین می‌کردند.
بنای نارین قلعه با کاربری نظامی ساخته شد و در طول تاریخ، جنگ‌های بسیاری به خود دید؛ با این حال، برخی احتمال می‌دهند که از این قلعه به‌عنوان معبد نیز استفاده می‌شد.
با توجه به خطراتی که در زمان حمله بیگانگان برای مردم وجود داشت، راه‌های زیرزمینی گسترده‌ای در نارین قلعه ساخته شد تا علاوه بر رفت‌وآمد، به‌منظور تهیه ملزومات زندگی مورد استفاده قرار بگیرند. پیچیدگی و پنهان بودن این مسیرها باعث شد تا در طی هیچ تجاوزی، فتح نشوند.
محل قرارگیری نارین قلعه
نارین قلعه که از جاهای دیدنی میبد به شمار می‌آید، در استان یزد، شهرستان میبد واقع شده است.
این قلعه باشکوه در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد و روی تپه‌ای به ارتفاع ۲۵ متر قرار دارد. بعد از ورود به شهر باستانی میبد به میدان شهرداری بروید؛ سپس به خیابان امام خمینی (ره) وارد شوید تا برج بلند این قلعه را ببینید.
- آدرس: استان یزد، میبد، میدان شهرداری، بلوار امام
جعفری، نخستین تاریخ‌نویس استان یزد (قرن هشتم)، احداث نارین قلعه را به سلیمان نبی (ع) نسبت داده است. او با بیان افسانه‌ای، علت ساخت آن توسط حضرت سلیمان (ع) را پنهان کردن گنج وی بازگو می‌کند؛ اما این ماجرا تاریخی نبوده و وجه افسانه‌ای داشته است.
کاوشگران طی حفاری‌های صورت‌گرفته در این مکان، پاره‌سفالی کشف کردند که بیانگر اطلاعات مهم و زیادی در مورد تمدن و قدمت این عمارت کهن است.
به نظر می‌رسد روی این پاره‌سفال تصویر موجودی نیمه انسان-نیمه حیوان به چشم می‌خورد که شباهت بسیاری به نقش‌نگاره‌های هزاره سوم قبل از میلاد مسیح و تمدن عیلامی‌ها دارد.
همچنین نارین قلعه در بدو دوران ظهور اسلام نیز از ارزش و اهمیت بسیاری برخوردار بود و از آن به‌عنوان مکانی مستحکم و غیرقابل نفوذ در مقابل دشمنان و بیگانگان استفاده می‌شد.
کارشناسان معماری بر این عقیده‌اند که قرارگیری و احداث نارین قلعه روی زمینی بکر صورت نگرفته است. آثاری از معماری به‌صورت ساختارخشتی در بخش‌ها و لایه‌های زیرین، قسمت‌های زیر دیوار شمالی و بخش شاه‌نشین وجود دارد که اهمیت این مجموعه را نشان می‌دهند.
این ساخت‌وسازها نیز ظاهرا روی بخشی با قدمت بیشتر انجام شده است که حضور آثار ناشی از سوختگی و تنور و همچنین تعدادی سفال مربوط به دوران آهن که در زیر سازه خشتی وجود دارد، می‌توانند بر این ادعا صحه بگذارند.
به نظر می‌رسد که این بنای تاریخی در دوران مختلف مورد ساخت‌وسازهای متعددی قرار گرفته است؛ هر چند بخش‌های زیرین به‌دلیل مستور بودن یا عدم‌دسترسی اکتشاف نشده‌اند؛ ولی کارشناسان باستان‌شناسی بر این باور هستند که توده خشتی وسیع روی آن متعلق به دوران ساسانیان است.
آنها مهر و کتیبه پهلوی مربوط به آن را دلیل این ادعا می‌دانند. جالب اینکه قلعه مذکور در دوران اوایل ظهور اسلام به‌عنوان محل سکونت مورد استفاده بوده است؛ چراکه می‌توان بخش‌هایی از معماری قرن چهارم و پنجم هجری قمری را در این مجموعه مشاهده کرد.
احتمالا عملیات تعمیر، مرمت و ساخت در نارین قلعه در دوران حکومت آل مظفر به پایان رسیده است که این بازسازی‌ها را می‌توان در بخش شاه‌نشین، مردم‌نشین، برج و باروها و خندق مشاهده کرد.
با اعتقاد معماران، مرمت این قسمت‌ها بدون رعایت اصول درست معماری و غیرمستحکم بوده است که به‌صورت دیوارهای چینه و خشت مشاهده می‌شود.
نظرات