به گزارش سلام نو به نقل از تریپ یار، اگر به شهرستان ابرکوه سفر کنید در گشت و گذار خود در شهر به طور قطع یخچال های خشتی ابرکوه را خواهید دید، بناهایی که با وجود گذر تاریخ، همچنان پا برجا هستند. ابرکوه دارای چهار یخچال خشتی است. یخچال های ابرکوه با ارتفاعی حدود ۲۰ متر از آثار تاریخی این شهرستان هستند که به شکل مخروطی بنا شده و محل ذخیره یخ برای فصل تابستان بوده اند.
از بناها یی که می توان در ابتدای ورود به شهر ابرکوه از سمت استان فارس و یا خروجی از سمت یزد تماشا کرد، یخچال های خشتی است که با گذشت سالیان طولانی همچنان با شکوه پابرجا مانده و تقریبأ اکثر مسافران عبوری در کنار آن توقف می کنند و عکسی به یادگار می گیرند.
قدمت برخی از این یخچالها به عهد قاجار و برخی دیگر به رونق جاده ابریشم برمی گردد و به ثبت آثار ملی ایران نیز رسیده اند. در شهرستان ابرکوه و در نقاط مختلف چهار نمونه از این یخچال ها وجود دارد.
یخچالها (که دربعضی ازشهرها به آن یخدان هم می گویند) بناهایی اغلب خشتی با پلانی دایره شکل ومخروطی هستند. علت نامگذاری یخچال به این علت است که کف بنا هم ارتفاع با بیرون بنا نبوده واغلب برای نگهداری یخ، داخل آن گودالی کاسه شکل حفرمی شد. چنانچه یاد شد این مکانها برای تولید و نگهداری یخ ساخته می شدند بدان شکل که در شبهای سرد زمستان آب را در جویهای کنار بنا با ارتفاع کم نگه می داشتند تا صبح آب داخل جوی یخ می زد. سپس یخهارا شکسته و داخل مخزن می انباشتند. این کار شبهای متوالی انجام می شد تا گودال داخل مخزن هم سطح کف پرمی شد. سپس درب یخچال را بسته و یخهارا برای استفاده در تابستان نگه می داشتند.
در معماری یخچال ها، سازندگان بنا به نکات مهمی چون برودت مناسب برای نگهداری یخ، نوع مصالح ساختمانی بنا، چگونگی تولید یخ و عایق کاری بنا توجه میکردند.
هر یخچال دارای قسمت هایی چون دیوارهای سایه انداز، حوضچه های تولید یخ و چاله وسیع مخروطی شکل است که بر فراز این چاله، گنبد بزرگ خشتی بنا شده است.
دیوار گنبد در پایین دارای قطر زیاد است و هر چه به رأس نزدیکتر می شود از قطر آن کاسته شده و گاه معمار برخی یخچالها مانند یخچال فتح آباد ابرکوه، برای کم کردن فشار وارد بر گنبد، آن را به صورت پله پله (مطبق) ساخته است.
ورودی مخزن های یخ معمولأ رو به شمال قرار داشته که به وسیله سطحی شیب دار، برای انتقال آسان یخ، به حوضچه ها مرتبط می شدند.
یخچال ها اغلب دارای دو در بوند که یکی در سمت شمال و دیگری در سمت جنوب قرار داشت و در زمستان از در شمال و در تابستان از درب جنوبی استفاده می شد، یخچال دار از طریق این درب، یخ را تحویل مشتری می داد و هنگامی که از درب ها استفاده نمی شد، آنها را با یک تیغه خشت و گل مسدود می کردند.
ارتفاع بلند یخچال ها به این دلیل بوده که با توجه به گرمای تابستان، حرارت در بالا قرار گیرد و مانع از ذوب شدن یخ در کف یخدان شود. پس از اینکه یخچال پر می شد، روی یخ ها را با یک نوع گیاه خشکیده به نام “پیزو” می پوشاندند.
یکی از این یخچالها که کنارمیدان ولیعصر (نخستین میدان برای ورود به شهراز سمت غرب) قرار دارد یخچال آقازاده است. این بنا نیز ازچند قسمت عمده تشکیل شده که شامل مخزن مخروطی شکل، حوض یا جویهای آب، دیوارهای سایه انداز و اتاقک نگهبانی است. این یخچال خشتی که هنوز از دوران قاجار بر جای خود استوار است در مدخل شهر ابرکوه قرار گرفته که دور گنبد آن ۶۴ متر و ارتفاع آن ۲۲ متر و ضخامت دیواره های آن حدود ۳ متر و عمق انبار یخ آن ۴ متر است.
علاوه براین یخچال، ابرکوه دارای سه یخچال دیگربه نام برزن، هک ومریم آباد نیز می باشد.
جاذبه های گردشگری ابرکوه بسیار است. خانه صولت (موزه مردم شناسی)، خانه و هتل سنتی آقازاده، مسجد جامع ابرکوه، مسجد بیرون، گنبد عالی و سرو ۴۵۰۰ ساله ابرکوه از دیدنیهای این شهرستان می‌باشند.
منبع: تریپ یار
نظر شما