شیراز شهری است که یکی از سه مقصد گردشگری محبوب هر ایرانی است، شهری که بوی شعر، نارنج و اردیبهشت می‌دهد. شیراز میزبان مزار حافظ و سعدی دو شاعر شهیر ایرانی است، دو شاعری که با تاروپود فرهنگ ایران گره‌خورده‌اند و از نوروز تا یلدا مورد توجه ایرانیان هستند.
شیراز سومین شهر قدیمی و پنجمین شهر بزرگ کشور است، شهری که با تاریخ، طبیعت، فرهنگ و البته اقتصاد ایران گره خورده است. نکته‌ای که باید درباره شیراز به خاطر سپرد چند وجهه بودن آن است. شیراز از گردشگری سلامت تا گردشگری تاریخی، فرهنگی، غذایی و طبیعت‌گردی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.
معنای نام
در فرهنگ دهخدا در توضیح نام شیراز آمده است: تدسکو درمجله انجمن شرقی امریکایی حدسی زده است و نام این شهر را از دو کلمه شر (بمعنی خوب ) + راز (همریشه رز [ مو ]) گرفته ولی استاد بنونیست و استاد هنینگ این وجه اشتقاق را نپسندیده و آنرا رد کرده اند و گفته اند که «شر» به معنی خوب در لهجه های شرق ایران و همچنین در یک لغت پارتی (ضمن ترکیب ) آمده و در لهجه های جنوبی و غربی سابقه ندارد.
برخی دیگر گمان می‌کنند نام شهر شیراز برگرفته از نام قلعه‌ای در اطراف شیراز کنونی در محل قصر ابونصر است. آن گونه که پیداست در هنگام ساخت شهر نام این قلعه بر شهر شیراز نهاده شده است. در کاوش‌های باستان‌شناسی در تخت‌جمشید، به سرپرستی جورج کامرون در سال ۱۳۱۴ خورشیدی به پیدایش خشت نوشته‌هایی ایلامی انجامید که بر روی چند تا از آن‌ها به قلعه‌ای بنام «شیرازیس» اشاره شده است.
ابن حَوقَل، جغرافی‌دان مسلمان سده چهارم هجری، وجه تسمیه شیراز را همانندیِ این سرزمین به اندرون شیر می‌داند؛ چرا که به قول او عموماً خواربار جاهای دیگر بدان‌جا برده می‌شد و از آنجا چیزی به جایی نمی‌بردند.
نگاهی به تاریخ
برای کهن بودن تاریخ شیراز به کار و مدرک سختی نیاز نداریم. از تخت‌جمشید تا پاسارگاد بناهای کهنی در شیراز یافت می‌شود. هر چند بر اساس برخی گمان‌ها شیراز امروزین شهری است که در قرن اول هجری بنیان نهاده شده است، اما شهری با نام شیراز و با مختصاتی شبیه شیراز امروز سابقه زیادی در تاریخ دارد.
کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌ی پوستچی واقع در جنوب بلوار رحمت شهر شیراز، منجر به کشف و شناسایی آثار و شواهدی از دوره‌های پیش از تاریخ منطقه شده است. شواهد اولیه حاصل از بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی، نشان‌دهنده وجود لایه‌های فرهنگی از دوره باکون در هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد، دوران آغاز تاریخی و تاریخی (اشکانی) است. در نهایت این شواهد پیشینه‌ی شکل‌گیری شهر شیراز را به ۶ هزار و ۵۰۰ سال پیش منسوب می‌کند.
هر چند سابقه شیراز امروز به ابتدای درون اسلامی باز می‌گردد، اما آن‌چنان‌که گفته شد شهری با نامی نزدیک به نام شیراز پیش از اسلام در محل یا نزدیک شهر وجود داشته است که نام خود را به شهر فعلی شیراز داده است.
بر اساس آن چه در دانشنامه ایرانیکا نوشته شده نیز در تعدادی لوح‌های ایلامی مکشوفه در تخت‌جمشید به کارگاه‌های مهمی در تی/شی -را -ایز -ایز -ایش (تیرازیس یا شیرازیس) اشاره می‌کند که بی‌شک همان شیراز امروزی است.
بزرگ‌ترین خوش اقبالی شیراز هوشمندی حاکمانش بود که باعث جان به در بردن شهر از غارت مغول شد. بعدها در دوران صفویه بناهای متعددی در شیراز مانند مدرسه خان، قصری در محل «میدان» و حصاری به دور شهر ساخته شد. شیراز هر چند مانند اصفهان و قزوین مورد توجه شاهان صفوی نبود، اما در این دوره نیز توسعه یافت.
اما اوج توسعه شیراز به دوران کریم‌خان زند باز می‌گردد، وقتی که شیراز پایتخت ایران پر آشوب شد. در دوره کریم‌خان استادکاران و کارگران از سراسر ایران به شیراز آورده شدند و بناهای متعددی در شهر ساخته شد. ارگ جدید شهر، بازار وکیل، دیوان‌خانه، توپ‌خانه، یک مسجد باشکوه و چند هزار مسکن برای لرها که در سپاه کریم‌خان بودند از میراث این دوره است.
در دوران قاجار شیراز در مرکز توجه شاهان نبود، اما به روند توسعه خود - هرچند به کندی - ادامه داد و یکی از مراکز مبارزه با استعمار خارجی بود. شیراز در دوران رضا شاه چندان بهره‌ای از برنامه‌های توسعه صنعتی نبرد، اما پس از پایان جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن محمدرضا شاه پهلوی سرعت توسعه شیراز بیشتر شد و این شهر در ردیف شهرهایی مثل اصفهان و تبریز قرار گرفت.
جغرافیا، اقلیم و آب هوا
یکی از دلایل شهرت شیراز آب و هوای مطلوب آن به خصوص در بهار و اواخر زمستان است. البته آب و هوای شیراز در پاییز هم مطبوع است. شهر شیراز دارای آب و هوای گرم و نیمه‌خشک است که حداکثر درجه حرارت به میزان ۴۳درجه در فصول گرم و حداقل دما ۱۴- درجه را در فصول سرد سال می‌رساند.
نکته هوشمندانه درباره شیراز این است که کوچه‌ها و خیابان‌ها در جهت باد مطلوب ساخته شده‌اند تا وضعیت تنفس و آلودگی هوای شهر مطلوب باشد.
جاذبه‌های تاریخی
جاذبه‌های تاریخی شیراز چنان گسترده، پرتعداد و متنوع است که نمی‌توان در یک یا دو نوشته به طور درست به آن پرداخت. با این همه با هم مرور به برخی از نمادین‌ترین جاذبه‌های تاریخی شیراز می‌کنیم.
تحت جمشید
تخت‌جمشید نماد شیراز نه، بلکه نماد تاریخ ایران در تمام جهان است. این بنا در «مرودشت»، در ۶۰ کیلومتری شهر شیراز جا خوش کرده است. تخت‌جمشید محصول هنر چند دوره تاریخی از جمله هخامنشیان و ساسانیان است و بخش‌هایی از آن هم در دوره‌ی عیلامی‌ها بنا شده است. با این همه تخت‌جمشید با نام امپراتوری هخامنشی شناخته می‌شود.
پاسارگاد
پاسارگاد با نام مشهورترین شاه ایران کوروش هخامنشی شناخته می‌شود. پاسارگاد مجموعه‌ای از چند اثر تاریخی معروف و مشهور باستانی است که برای ایرانی‌ها ارزش فراوانی دارد؛ «مقبره‌ی کوروش»، «آرامگاه کمبوجیه» و مجموعه پادشاهی از جمله‌ی مهم‌ترین آثار به‌جا مانده از حکومت «هخامنشیان» در پاسارگاد است. این مجموعه خارج از محدوده شهر شیراز قرار دارد و پر از نشانه‌های معماری دوره‌های باستانی است.
سعدیه و حافظیه
بعد از آثار دوره هخامنشی بی‌تردید مزار سعدی و حافظ مشهورترین مکان‌های تاریخی شیراز هستند. آرامگاه سعدی و حافظ به شکل امروزی محصول دوره پهلوی هستند، اما از دو سبک متفاوت پیروی می‌کنند. آرامگاه سعدی الهام گرفته از روحیه درویشی و بسیار نزدیک به معماری سنتی ایران است و آرامگاه حافظ بوی معماری مدرن و پر زرق برق اروپایی را می‌دهد.
ارگ کریم‌خانی
نوبتی هم باشد نوبت اثری از دوره زندیه است. ارگ کریم‌خانی یکی از بزرگ‌ترین بناهای تاریخیِ آجریِ مهم، از جاهای دیدنی شیراز است. بنای بیرونی ۱۲ متر ارتفاع دارد و چشم هر ببینده‌ای را خیره می‌کند. اگر به ارگ کریم‌خانی سر زدید سراغ بازار و حمام وکیل را هم بگیرید.
عمارت شاپوری
عمارت شاپوری یادگار دوران پهلوی است. ساخت این خانه در دوره پهلوی اول، یعنی رضاخان صورت گرفت. اما معماری این بنا به خاطر اینکه توسط استاد بزرگ ایرانی، «ابوالقاسم مهندسی» انجام شده، بسیار دیدنی و منحصر به فرد است. اگر به عمارت‌های شیراز علاقه دارید سری به عمارت قوام یا باغ ارم هم بزنید.
جاذبه‌های طبیعی
شیراز مثل بیشتر شهرهای ایران در کنار جاذبه‌های تاریخی دلربای خود، جاذبه‌های طبیعی خاصی هم دارد که برخی از آنان شهرتی جهانی دارند.
دریاچه مهارلو
مهارلو حتما رتبه اول جاذبه‌های طبیعی شیراز را کسب می‌کند؛ دریاچه صورتی جذاب. دریاچه مهارلو حدود ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی شیراز در ارتفاع ۱۵۶۰ متری از سطح دریا قرار دارد و به دلیل نزدیکی به شیراز، یکی از مناطق گردشگری و تفرجگاهی محسوب می‌شود.
از آنجا که میزان تبخیر در دریاچه مهارلو بالاست، بخشی از بستر آن را همیشه لایه‌ای از نمک می‌پوشاند و فقط در بخش‌های شمالی و مرکزی آن با عمق بسیار کم و شوری زیاد، آب وجود دارد.
کوه دراک
کوه دراک (کوه برفی، کوه مستسقی، کوه مادر) کوهی است در شهر شیراز که از غرب این شهر آغاز شده و با گذشتن از شمال غرب شهر ادامه می‌یابد و به روستای علی آباد می‌رسد. دلیل انتخاب این اسم این است که مردم در فصول سرد سال برف‌های آن را درون چاه‌هایی انبار می‌کردند تا در تابستان از آب برف‌های ذوب شده استفاده کنند.
پارک ملی بمو
پارک ملی بمو از پارک‌های ملی ایران و یکی از جذاب‌ترین این پارک‌ها است. این پارک که نامش را از کوه بمو گرفته است، در ۱۰ کیلومتری شمال شهر شیراز قرار دارد. این پارک حدود ۵۰ سال است که مورد حفاظت قرار گرفته و در زرقان - مسیر تخت‌جمشید واقع شده است.
سوغات
شیراز است و سوغاتی‌ها شیرینی و خوشمزه‌اش؛ سوغاتی‌هایی که خود یکی از عوامل مهم سفر به شیراز هستند و شما را همیشه هیجان زده می‌کنند.
فالوده شیرازی
به جز شیراز جایی مثل یزد هم فالوده دارد، اما باید اعتراف کرد هر جا صحبت از شیراز باشد پای فالوده شیرازی در میان است و شهرت فالوده شیرازی گاه از جاذبه‌های تاریخی شیراز هم بیشتر می‌شود. البته سوغات بردن فالوده کمی سخت است!
عرق‌های شیرازی؛ از بهارنارنج تا نسترن
اگر کمی اهل طب سنتی باشید حتماً بیش از هر چیز عاشق تنوع عرقیات سنتی شیراز خواهید شد. نسترن، بهارنارنج و بیدمشک از مشهورترین عرق‌های سنتی شیراز هستند.
صنایع دستی
خاتم کاری، مینا کاری، منبت کاری، معرق کاری و نقره کاری از جمله صنایع دستی شیراز هستند که از نظر کیفیت با صنایع دستی اصفهان رقابت می‌کنند. به جز این می‌توان به شیشه‌گری و گلیم‌بافی هم اشاره کرد.
چطور به شیراز برویم؟
شیراز به عنوان یک شهر توریستی از زمین، هوا و راه آهن در دسترس شما است. در سفر زمینی با مبدا تهران با عبور از شهرهای قم، کاشان، اصفهان، شهرضا، آباده، منطقه تاریخی ایزدخواست و سپس شهر مرودشت انجام می‌گیرد. سفر به شیراز با اتوبوس همه روزه از پایانه‌های جنوب، غرب و بیهقی انجام می‌شود.
سفر ریلی از تهران ۱۵ ساعت و سفر هوایی کم‌تر از ۲ ساعت زمان می‌برد. از اکثر شهرهای بزرگ ایران قطار و هواپیما به مقصد شیراز موجود است.
نظر شما