در حالی که هیبنوتیزم اغلب به عنوان حالتی شبیه خواب توصیف می شود، اما به بیان بهتر، حالتی است که دربرگیرنده توجه متمرکز، تلقین پذیری شدید و تخیلات واضح است. افرادی که در فضای هیبنوتیزم هستند اغلب خواب‌آلود به نظر می‌رسند، اما در واقعیت، آنها در هشیاری کامل به سر می برند. اگر چه افسانه ها و باورهای غلط زیادی وجود دارد، اما هیبنوتیزم یک فرآیند کاملاً واقعی است که می تواند به عنوان یک روش درمانی نیز کاربرد داشته باشد. اثبات شده که هیبنوتیزم مزایای پزشکی و درمانی هم دارد، به ویژه در مورد کاهش درد و اضطراب که بسیار کمک کننده است. حتی اشاره شده که هیبنوتیزممی تواند علائم زوال عقل را کاهش دهد.
انواع هیبنوتیزم
شیوه های متفاوتی جود دارد که میتوان از آنها برای هیبنوتیزماستفاده کرد؛ در ادامه با انواع مختلف این شیوه ها آشنا میشویم:
هیبنوتیزم هدایت شده (Guided hypnosis): این شکل از هیبنوتیزم با استفاده از ابزارهایی مانند دستورالعمل ها و موسیقی های ضبط شده برای القای حالت هیبنوتیزمی انجام می شود. ابزارهای آنلاین و برنامه های موبایل معمولا از این نوع هیبنوتیزم استفاده میکنند.
هیبنوتیزم درمانی (Hypnotherapy): این نوع از هیبنوتیزم برای روان درمانی استفاده می شود و توسط پزشکان و روانشناسان متخصص برای درمان مشکلاتی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالِ استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلالات خودخوری (خودسرزنشی) انجام می شود.
خود هیبنوتیزم (Self-hypnosis): این فرآیند زمانی اتفاق می افتد که فرد به خودش حالت هیبنوتیزم را القا کند. این مورد اغلب برای کمک به خود (خودیاری) و به منظور کنترل درد یا مدیریت استرس استفاده می شود.
کاربردهای هیبنوتیزم
چرا شخصی باید تصمیم بگیرد که هیبنوتیزم را امتحان و تجربه کند؟ در برخی موارد، افراد ممکن است برای مقابله با درد مزمن یا کاهش درد و اضطراب ناشی از عمل جراحی، به فکر استفاده از هیبنوتیزمبیفتند.
مواردی که در ادامه آمده مشاهده می کنید، تنها چند مورد از کاربردهای هیبنوتیزم است که با تحقیقات علمی، اثبات شده اند:
- کنترل درد در حین انجام امور دندانپزشکی
- مدیریت برخی از علائم ADHD (اختلال کم توجهی - بیش فعالی)
- درمان دردهای مزمن مانند روماتیسم مفصلی
- درمان و کاهش درد هنگام زایمان
- کاهش علائم زوال عقل
- و...
هیبنوتیزم همچنین برای کمک به افرادی که قصد ترک یا تغییر رفتاری را دارند، مانند ترک سیگار، کاهش وزن یا جلوگیری از شب ادراری، مؤثر خواهد بود. برای افزایش تمرکز و تقویت حافظه خود پیشنهاد می کنیم، آموزش های از فرادرس را که در لینک زیر آمده است، مشاهده کنید:
اثر هیبنوتیزم
هیبنوتیزم چه تاثیری دارد؟ تجربه هیبنوتیزم می تواند برای هر فرد متفاوت باشد. برخی از افرادی که هیبنوتیزم شده اند می گویند که احساس گوشه گیری یا آرامش دو چندانی در حین هیبنوتیزم داشته اند اما برخی دیگر این‌طور احساس کرده اند که رفتار آنها خارج از اراده آگاهانه رخ داده است. به هر حال افراد دیگری ممکن است کاملاً آگاه باشند و حتی بتوانند در هنگام هیبنوتیزم، مکالمه داشته باشند.
در هنگام هیبنوتیزم چه اتفاقی برای مغز رخ می دهد؟
محققان دانشگاه هاروارد (Harvard)، مغز 57 نفر را در طول هیبنوتیزم، مورد مطالعه قرار دادند. آنها دریافتند که:
- دو قسمت مغز وظفه پردازش و مدیریت شرایطی که در بدن میگذرد را برعهده دارند؛ فعالیت این بخش ها در حالت هیبنوتیزم افزایش میابد.
- به نظر می رسد، ناحیه‌ای از مغز که مسئول اعمال و رفتار شماست و همچنین ناحیه‌ای که از آن اعمال، آگاه است، در طول هیبنوتیزم از کار می افتند.
آیا عوارض جانبی یا خطراتی وجود دارد؟
هیبنوتیزم به ندرت عوارض جانبی از خود به جای می گذارد و معمولاً خطری به همراه ندارد. تا زمانی که این عمل توسط یک متخصص آموزش دیده انجام شود، می تواند گزینه مناسبی برای درمان باشد. برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی خفیفی مانند سردرد، خواب آلودگی، سرگیجه و یا اضطراب را تجربه کنند. اگر چه انجام هیبنوتیزم به قصد بازیابی حافظه، یک عمل بحث برانگیز است اما افرادی که به این منظور از هیبنوتیزم استفاده می کنند، بیشتر دچار اضطراب، پریشانی و سایر عوارض جانبی می شوند. همچنین ممکن است خاطرات نادرست و غلطی را برای فرد یادآور شود.
آیا پزشکان هیبنوتیزم را توصیه میکنند؟
برخی از پزشکان هنوز هم متقاعد نشده اند که هیبنوتیزم را می توان برای سلامت روان یا درمان دردهای فیزیکی استفاده کرد. تحقیقات برای حمایت از این موضوع روز به روز بیشتر و دقیق تر می شود، اما همه پزشکان از آن استقبال نمی کنند. بسیاری از دانشکده‌های پزشکی، پزشکان را برای این موضوع آموزش نمی‌دهند و در نتیجه همه پزشکان فعال در حوزه سلامت روان، در طول سال‌های تحصیل خود آموزش نمی‌بینند و این باعث ایجاد سوء تفاهم های زیادی در بین متخصصان می شود.
کاربردهای هیبنوتیزم چیست؟
هیبنوتیزم برای درمان بسیاری از مسائل و مشکلات، تبلیغ می شود اما طبق تحقیقات انجام شده برای همه افراد مؤثر نیست. همان طور که قبل‌تر اشاره کردیم، بر اساس منابع معتبر و نتایج به دست آمده، برای درمان درد، سندرم روده تحریک‌پذیر، اختلال استرس پس از سانحه، و بی‌خوابی کاربرد دارد. همچنین در مواردی برای درمان افسردگی، اضطراب، ترک سیگار، بهبود زخم پس از جراحی، کاهش وزن و ... استفاده می شود. برای تأیید تأثیر هیبنوتیزم بر درمان این موارد، به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
نکات مهم در مورد هیبنوتیزم
در حالی که بسیاری از مردم فکر می کنند که نمی توان آنها را هیبنوتیزم کرد، تحقیقات نشان داده است که این افراد، بیشتر از آن چیزی که فکر می کنند هیبنوتیزم پذیر هستند. همچنین تحقیقات نشان می دهد که:
- بین 10 تا 15 درصد از مردم نسبت به هیبنوتیزم واکنش مثبت نشان می دهند و در برابر این موضوع مقاومت زیادی ندارند.
- هیبنوتیزم کردن حدود 10 درصد از بزرگسالان، دشوار یا غیرممکن است.
- کودکان بیشتر تمایل به هیبنوتیزم شدن دارند و راحت تر این موضوع را می پذیرند.
- افرادی که می توانند به راحتی در خیالات خود غرق شوند و خیال پرداز هستند، از هیبنوتیزم استقبال زیادی می کنند.
اگر علاقه دارید که هیبنوتیزم شوید، باید به یاد داشته باشید که با ذهنی باز آن را تجربه کنید. افرادی که هیبنوتیزم را با دید مثبتی انجام می دهند، پاسخ بهتری می گیرند. با توجه به اینکه مکان های مختلفی، آموزش و گواهی هیبنوتیزم ارائه می‌دهند، اگر به هیبنوتیزم درمانی علاقه‌مند هستید، باید به دنبال متخصصی باشید که اعتبار و تجربه کافی در این زمینه داشته باشد. متخصصان بهداشت با مدرک کارشناسی ارشد که چندین ساعت آموزش عملی و فردی دارد، می توانند کمک کننده باشند.
اشتباهات رایج در مورد
در مورد موضوع هیبنوتیزم، افسانه و باورهای غلط بسیاری رایج است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
- اگر چه ممکن است در موارد بسیار نادری فراموشی رخ دهد، اما افراد معمولاً هر چیزی را که در زمان هیبنوتیزم شدن برایشان اتفاق افتاده به خاطر می آورند. با این حال، هیبنوتیزم می تواند تأثیر قابل توجهی بر حافظه داشته باشد. فراموشی پس از هیبنوتیزم می تواند باعث شود که فرد چیزهای خاصی را که قبل یا در طول هیبنوتیزم رخ داده اند فراموش کند. به هر حال، این اثر به طور کلی محدود و موقت است.
- درست است که می توان از هیبنوتیزم برای تقویت حافظه استفاده کرد، اما در رسانه ها، اغراق زیادی در مورد تأثیرات آن انجام شده است. تحقیقات نشان داده است که هیبنوتیزم تاثیر قابل توجهی بر تقویت حافطه یا افزایش تمرکز ندارد و در واقع می تواند منجر به خاطرات کاذب شود.
- علیرغم داستان هایی که در مورد افرادی که بدون رضایت آنها هیبنوتیزم شده اند وجود دارد، باید این نکته را ذکر کنیم که هیبنوتیزم به مشارکت داوطلبانه بیمار نیاز دارد. با این حال، میزان هیبنوتیزم پذیری و تلقین پذیری افراد متفاوت است. تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که بیشتر تلقین می کنند، در هنگام هیبنوتیزم کمتر احساس عاملیت را تجربه میکنند.
- اگر چه اغلب مردم تصور می کنند که اعمال‌شان هنگام هیبنوتیزم، بدون اراده آنها انجام می شود، اما هیبنوتیزم کننده نمی تواند شما را مجبور به انجام کاری کند که برخلاف میل شماست.
- در حالی که هیبنوتیزم می تواند برای بهبود کارایی انجام شود، اما نمی تواند به توانایی های فیزیکی افراد بیشتر از آن چیزی که هست، اضافه کند و یا آنها را قوی تر یا تنومندتر کند.
واقعیت یا خیال
اگرچه هیبنوتیزم به تدریج در شیوه نامه های پزشکی سنتی پذیرفته شد، اما همچنان بسیاری از افسانه ها و خیالات نادرست در رابطه با این موضوع ادامه دارند. در ادامه، واقعیت ها را بیان می کنیم:
افسانه: همه افراد را می توان هیبنوتیزم کرد.
واقعیت اینکه همه را نمی توان هیبنوتیزم کرد. تحقیقی که در این مورد انجام شد، نشان می دهد که حدود 10 درصد از مردم مایل هستند که هیبنوتیزم را تجربه کنند. اگرچه این امکان وجود دارد که بقیه افراد هم هیبنوتیزم شوند، اما خب آنها کمتر از این عمل استقبال می کنند.
افسانه: افراد وقتی هیبنوتیزم می شوند کنترلی روی بدن خود ندارند.
شما در طول هیبنوتیزم کاملاً روی بدن خود کنترل دارید. علیرغم آنچه در مراحل هیبنوتیزم می بینید، شما نسبت به آنچه انجام می دهید و آنچه از شما خواسته می شود، آگاه خواهید ماند. بنابراین اگر حین هیبنوتیزم کاری از شما خواسته شد اما نمی خواهید آن را انجام دهید، با اراده خود می توانید آن را انجام ندهید.
افسانه: هیبنوتیزم چیزی شبیه به خواب است.
ممکن است در حین هیبنوتیزم به نظر برسد که خواب هستید، اما در واقعیت بیدار هستید. شما فقط در آرامش عمیق به سر می برید. ماهیچه های شما سست می شوند، سرعت تنفس شما کاهش می یابد و ممکن است حتی خواب آلود شوید.
افسانه: مردم وقتی هیبنوتیزم می شوند، نمی توانند دروغ بگویند.
اگرچه در طول هیبنوتیزم پذیرای پیشنهادها هستید، اما همچنان اراده آزادی دارید و هیچ کس نمی تواند شما را وادار کند دروغ بگویید.
افسانه: به کمک اینترنت و از راه دور میتوانید هیبنوتیزم شوید.
بسیاری از اپلیکیشن‌ها و ویدئوهای اینترنتی از طریق گوشی‌های هوشمند، هیبنوتیزم را ترویج میکنند، اما احتمالاً بی‌اثر هستند. محققان در یک بررسی در سال 2013 دریافتند که این ساز و کارها معمولاً توسط یک مؤسسه معتبر، ایجاد نمی شوند. به همین دلیل، پزشکان و هیپنوتیزورها توصیه می کنند که از آنها استفاده نکنید.
شبیه به یک افسانه: هیبنوتیزم می تواند به شما کمک کند که خاطرات از دست رفته را برای خود یادآور شوید و زنده کنید.
اگرچه ممکن است بتوان خاطرات را در حین هیبنوتیزم بازیابی کرد، اما ممکن است در حالت خلسه، خاطرات کاذب خلق کنید. به همین دلیل، بسیاری از هیبنوتیزم کننده‌ها در مورد استفاده از هیبنوتیزمبرای بازیابی حافظه تردید دارند.
تاریخچه هیبنوتیزم
استفاده از هیبنوتیزم به هزاران سال قبل برمی‌گردد، اما هیبنوتیزم در اواخر قرن هجدهم با تلاش های پزشکی به نام فرانتس مسمر (Franz Mesmer) شروع به رشد کرد. این عمل با توجه به دیدگاه های عرفانی فرانتس مسمر، شروع ضعیفی داشت، اما در نهایت رویکردهای علمی به این موضوع وارد شد. هیبنوتیزم در اواخر قرن نوزدهم و در زمینه روانشناسی اهمیت بیشتری پیدا کرد و توسط ژان مارتین شارکو (Jean-Martin Charcot) برای درمان زنانی که در آن زمان هیستری (حمله عصبی) داشتند، استفاده شد. این کار بر نظریه های زیگموند فروید (Sigmund Freud) و توسعه روانکاوی تأثیر به سزایی داشت. اخیراً، نظریه های مختلف در مورد اینکه هیبنوتیزم دقیقا چگونه کار می کند، بیان شده است که یکی از معروف‌ترین آنها، نظریه «neo-dissociation» تفکیک جدید هیبنوتیزم از ارنست هیلگارد (Ernest Hilgard) است. به گفته هیلگارد، افرادی که در حالت هیبنوتیزم هستند، هوشیاری شکافی را تجربه می کنند که در آن دو مسیر متفاوت از فعالیت ذهنی وجود دارد. در حالی که یک مسیر هوشیاری به پیشنهادات هیپنوتیزور پاسخ می دهد، جریان منفصل دیگری اطلاعات خارج از آگاهی خودآگاه فرد هیبنوتیزم شده را پردازش می کند.
کلام آخر در مورد هیبنوتیزم
پیرو مطالبی که در این مقاله بیان شد، می توان گفت که هیبنوتیزم یک ابزار درمانی است و می تواند به عنوان یک نوع روش پزشکی، برای درمان برخی از بیماری ها از جمله بی خوابی، افسردگی و درد استفاده شود. اما مهم است که از یک هیبنوتیزم کننده یا هیبنوتیزم درمانی معتبر استفاده کنید تا بتوانید به فرآیند هدایت شده هیبنوتیزم اعتماد کنید. آنها یک برنامه هدفمند برای کمک به شما جهت رسیدن به اهداف هر فرد، تنظیم و آماده می کنند. لازم به ذکر است که مجموعه آموزش های فرادرس در زمینه روانشناسی، می توانند برای شما مفید باشند:
نظرات