چالشتر ؛ قلعه‌ای تلفیقی از معماری ایرانی اروپایی

سلام نو - سرویس گردشگری: قلعه چالشتر معروف به «قلعه خدارحم خان»، در شهر چالشتر قرار دارد. شهر چالشتر در عهد حکومت صفویه، مرکز حکومت چهارمحال بود. به این مناسبت قلعه‌ای در این شهر برای حاکم چهارمحال ساختند تا از آن قلعه، تمامی قلمرو خود را اداره کند. بعدها قلعه دوره صفویه از بین رفت و در دوره قاجاریه، قلعه چالشتر به‌جای آن ساخته شد. سابقه قلعه چالشتر به دوره قاجاریه می‌رسد. این قلعه، خانه خان محسوب می‌شد و چهار دروازه داشت. در عهد قدیم، چهار دروازه آن را می‌بستند تا امنیت قلعه تامین شود. قلعه چالشتر تلفیقی از معماری ایرانی-اروپایی است.

قدمت بنا

این جاذبه تاریخی در سال ۱۳۲۱ هجری قمری و در دوران قاجار تاسیس شده است از قسمت هایی از قبیل سردرب، اندرونی، هشتی، بیرونی، حمام و اصطبل و۴۰ ستون تشکیل شده است. وسعت بنا به ۱۲۰۰۰متر مربع می رسد که در دو قسمت ساخته شده است قسمت شمالی تا دهه ۷۰مورد استفاده بود و قسمت جنوبی پس از تخریب دوباره بازسازی شد و اکنون به عنوان یک اثر ملی از آن یاد می شود.

معماری بنا

معماری مجموعه تاریخی قلعه چالشتر، شباهت زیادی به دیگر بناهای دوره قاجاریه دارد. با اینکه سبک معماری ایرانی دوره قاجار در این قلعه کاملا به چشم می‌خورد؛ اما بارقه‌هایی از ترکیب هنر ایرانی و اروپایی نیز در قلعه موج می‌زند. قلعه چالشتر با ستون‌هایی ایستاده از سنگ و نقش‌برجسته‌هایی که روی آن‌ها حک شده است، چشم‌اندازی جذاب از خود به نمایش می‌گذارد. بر طبق تصاویر هوایی که از بنای قلعه گرفته شده است؛ قلعه در گذشته از ۲۲ برج مدور و چهار دروازه برخوردار بود که هرکدام رو به یک سمت داشتند. یکی از دروازه‌ها به‌سمت شهر سامان، دومی به دهکرد، دیگری به نافج و چهارمین آن‌ها به‌سمت شهر سورشجان بود.

دروازه‌ها و سردرهای قلعه چالشتر در حال حاضر از بین رفته‌اند. برج و باروی قلعه و نمای آن از آجر ساخته شده بود. بررسی‌هایی که در این مکان تاریخی شده، نشان می‌دهد که تخریب برج و باروی تپه‌ها، دو دور دیوارکشی دارد. دوره اول ممکن است مربوط به دوره صفویه باشد؛ زیرا ترکیب آن خشتی و قطور است و دیوارکشی دوم به دوره قاجاریه باز می‌شود.

نقاشی‌های روی دیوارهای قلعه چالشتر، زیبایی آن را دوچندان می‌کنند.

اتاق‌های مجموعه قلعه چالشتر با نقاشی‌های ترکیبی هنر ایران و غرب، تزیین شده‌ است. این سبک از نقاشی، در دوره قاجاریه اوج گرفته بود. در این قلعه، نقش‌هایی چون لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا به‌همراه آیاتی از قرآن، روی دیوارها نقاشی شده است. در بخش‌هایی از سردر قلعه، معماری سنتوری به‌شکل مثلث دیده می‌شود که نقش‌هایی به سبک شیر و شکر دارند.

قلعه پنج ایوان و پنج اتاق اندرونی دارد که درمجموع ۴۰ ستون دارند. سقف اندرونی قلعه قاب‌هایی از چوب گردو دارد، پنجره اتاق‌های آن نیز از چوب گردو هستند و با گره‌چینی تزیین شده‌اند. مجموعه قلعه چالشتر، علاوه بر قلعه، اندرونی و اتاق‌های آن، یک حمام تاریخی نیز دارد که تزیینات آن با کاشی‌های آبی به رنگ فیروزه و سفید سربی هستند. امروزه حمام قلعه چالشتر به موزه‌ای تبدیل شده است که بازدید از آن، شما را با فرهنگ مردم شهر چالشتر در گذشته آشنا می‌کند.

بخش‌های دیگر مجموعه قلعه تاریخی چالشتر شامل موزه حمام، موزه کار و زندگی و موزه سنگ است. موزه سنگ قلعه چالشتر برای گردشگران بسیار جذاب است. آنچه سبب جذابیت این قلعه برای گردشگران می‌شود، شیرهای سنگی است که از روی قبرها برداشته شده و به قلعه چالشتر برده‌اند. این شیرهای سنگی که به آن‌ها بردگوری نیز گفته می‌شود، نمادهایی از قبرهای بختیاری در دوره‌های پیش هستند.